Özbek halk masalları(Özbek halk atasözleri)

Abstract

Bu çalışmada, ``Özbek Halk İcadı'' serisinde basılmış olan ``Özbek ?alk Makållari'' (Ğ.Ğulam Edebiyat ve sanat neşriyatı, Taşkent 1989. Derleyenler: T. Mirzayev, B. Sarimsakov, A. Musakulov) adlı eseri incelenmiştir.Çalışmamız iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İnceleme çalışması yapılmıştır. İlk olarak çeşitli kaynaklardan alınan atasözleri tanımları verilerek, atasözlerinin biçimsel özellikleri üzerinde durulmuştur. Sonra Özbek Türkçesi atasözleri ile Türkiye Türkçesinde kullanılan atasözlerinin karşılaştırılması yapılmış ve ahenk unsurları ele alınmış, son olarak da sıralı cümle örnekleri verilmiştir. İkinci bölümde ise metin Kiril alfabesinden Latin alfabesine çevrilerek, Türkiye Türkçesine aktarma yapılmıştır. İncelenen metinde on tane ünlü ses vardır: ``a, ä, å, e, ı, i, o, ö, u, ü'' bunlardan ``o ? ö'' ve ``u ? ü'' seslerinin söylenişi birbirine yakındır. ``a'' sesinin ise düz (a), yarı yuvarlak (å) ve ön damağa yakın söylenen (ä) olmak üzere üç farklı söyleniş şekli vardır. Bunlar transkripsiyonda gösterilmiştir. Ayrıca hırıltılı ``h'' dediğimiz ``x'' sesi de ``?'' olarak transkribe edilmiştir.Metinde anlamını bulamadığımız ya da anlamında tereddüt ettiğimiz atasözleri bulunmaktadır. Bu atasözleri sonuna soru işareti konularak belirtilmiştir.Eser çeşitli konularda tasnif edilmiş yetmiş bölümden oluşmaktadır. Çalışmamızda zaman darlığından yetmiş bölümün ilk kırk dört bölümü ele alınmıştır. Geri kalan bölümler daha sonraki çalışmalarda incelenecektir.Anahtar Kelimeler: Atasözü, Vatan Severlik, Yiğitlik, Korkaklık, İyilik, Kötülük, Aile, Komşu

In this study, Uzbekistan Folk Proverbs (Ğ.Ğulam Edebiyat ve sanat neşriyatı, Taşkent 1989. Derleyenler: T. Mirzayev, B. Sarimsakov, A. Musakulov), which was published in the series of Uzbek Fold Invention, has been examined.The study is composed of two main parts. In the firs part, the work has been examined. The proverbs collected from various resources were defined and the formal features of the proverbs were examined. Then, the proverbs in Uzbek Turkish were compared to those in Turkey looking for concordance among them. Finally, the examples of sequential sentences were given. In the second part, the proverbs were translated from the Cyrillic to Latin alphabet and then transferred to Turkish. In the work under research, there are vowels: ``a, ä, å, e, ı, i, o, ö, u, ü?? and among these vowels, the ?o ?ö? and ?u ?ü? sounds have similar pronunciation. The ?a? sound has three different pronunciations: back (a), central (å) and palatal (ä). Besides, the ?x? sound pronounced as fricative ?h? was transcribed as ?h?.In the work, there are proverbs whose definitions we could not find or about whose definitions we had some hesitation. Such proverbs were marked with question marks.The work is composed of seventy different parts. In this study, the first forty parts of the work have been examined due to the limited time. The remaining parts will be dealt with in the following studies.Key Words: Proverb, Patriotism, Heroism, Cowardice, Goodness, Badness, Family, Neighbor