Batı ve Yakınçağ Osmanlı toplumunda servete bakış açısı

Abstract

Servet konusu ilk ve ortaçağda bir anlam belirtmemesine rağmen Tanrı'nın vermiş olduğu bir iyilik olarak görülmektedir. Adam Smith tarafından ele alınan servet kavramı; kapsamlı olarak ele alınarak sonraki düşünürlere öncülük etmiştir. Bu düşünürler Smith'in servet anlayışını eleştirip yeni fikirler ortaya koymuşlardır. Batı toplumunda Adam Smith'ten farklı düşünce geliştirenler serveti, insana fayda sağlayan gerekli maddi değerler olarak görmüşlerdir. Bunun yanında kıt olup da değer içeren şeyler de servetten sayılmaktadır. Değer belirten örneğin, tablolar, heykeller, müzikle uğraşanların, doktorların ortaya koyduğu maddi-manevi değerler servet kabul edilmektedir. Genel olarak bakıldığında insana mutluluk veren, fayda sağlayan şeyler servet kabul edilmektedir ve servet iyi olarak değerlendirilmektedir. Fayda sağlamayan, mutluluk vermeyen servet ise kötü olarak değerlendirilmektedir. Osmanlı toplumu ele alınmadan İslam dünyasında servete bakış, insanlara saygınlık kazandıran, rütbe onur sahibi olarak belirtilmektedir. Yakınçağ Osmanlı toplumunda serveti, tasarruf yapılabilen, mübadele edilen, insanların ihtiyaçlarını karşılayan şeyleri servet saymışlardır. Denizi, toprağı, havayı servet kaynağı olarak görmüşlerdir. Cumhuriyet dönemindeki düşünürlerden Ülgener, servetin bir kere kullanıldığında tekrar yerine getirilmeyeceğini, mal ve serveti sadece hava atmaktan ibaret olduğunu belirtmiştir. Sabahattin Zaim ise, emek olmadan servet sahibi olunmayacağı görüşündedir. `Güzel insan` yetiştirerek verimlilik sağlanacağını, her insanın kendi alanında çalışarak o işe yoğunlaşması gerektiğini söyleyerek emeğe önem vermiştir ve serveti güzel insan yetiştirmeye bağlamıştır.

The fortune- telling is seen as a kind of goodness that God has given, although he did not make any sense in the early and middle ages. The concept of wealth handled by Adam Smith; has been taken as a comprehensive and pioneered the next thinkers. These thinkers criticized Smith's sense of wealth and put forward new ideas. Those who developed different ideas from Adam Smith in Western society saw wealth as a necessary material asset that benefits man. Besides, things that are scarce and contain value are considered as wealth. For example, taboos, sculptures, musicals, doctors material-spiritual values are considered wealth. In general, things that give happines to people, benefits are considered wealth, and wealth is considered good. The fortune that does not provide benefit and dooes not give provide happiness is evaluated as bad.In the near- term ottoman society, wealth can be saved, exchanged, people's needs arecounted as fortune. They saw the sea, land, air as a source of wealth. From the thinkers of the Republican period, Ülgener stated that once the wealth is used, it will not be fulfilled again and that the property and wealth are merely tossing air. Sabahattin Zaim believes that without labor, he will not have a wealth. He gave importance to labor by saying that every man should concerntrate on his work by working in his own field, and he connected the wealth to the cultivation of beautiful people.