Osmanlı bürokrasisinde bir yönetici sınıf olarak kalemiye: XIX. yüzyılda kalemiye sınıfının hakimiyeti

Abstract

Osmanlı bürokrasisi; padişah, veziriazam, askeri ve idari işlerden sorumlu seyfiye sınıfı, eğitim, yargı ve din işlerine bakan ilmiye sınıfı ve devletin idari işleri için gerekli yazışmalarını yürüten, arazi kayıtlarını ve mali kayıtları tutan kalemiye sınıfını içine alacak kadar geniş kapsamlı bir kavramdır.Bu çalışmada; kalemiye sınıfının Osmanlı Devleti'nin klasik dönemdeki bürokrasisi içerisindeki konumunun incelenmesi ve bu sınıftan yetişen bürokratların XIX. yüzyılda devlet reformlarının ve siyasetinin yürütücüsü konumuna gelmelerinin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, bürokrasi kavramı detaylı bir şekilde tanımlanmıştır. Bürokrasinin gelişimi ve bürokrasi kuramları incelenmiştir. İkinci bölümde Osmanlı Devleti'nin bürokratik yapısı incelenmiş, kalemiye sınıfının Osmanlı bürokrasisi içerisindeki konumu çözümlemiştir. Kalemiye sınıfından yetişen bürokratların seyfiye ve ilmiye kökenli bürokratlara nispeten Osmanlı bürokrasisine ve siyasi iktidara ne denli etki ettiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise XIX. yüzyılda kalemiye sınıfından yetişen bürokratların yükselişine zemin hazırlayan dinamikler üzerinde durulmuştur.Anahtar Kelimeler: Bürokrasi, Osmanlı Bürokrasisi, Kalemiye Sınıfı, Tanzimat Bürokratları

Ottoman bureaucracy is a comprehensive statement which implicates Padishah, Grand Vizier, seyfiye (military) class which is responsible for military and administrative affairs, ilmiye (education) class which is responsible for education, judiciary and religious affairs, and the kalemiye (administrative) class which is responsible for conducting the correspondence required for administrative affairs of the state and holding land records and financial records.In this study, it is intended to examine the position of the kalemiye class in the classical bureaucracy of the Ottoman Empire and to analyze how the bureaucrats of this class came to the position of the executive of state reforms and politics in the 19th century. The study consists of three parts.In the first chapter, the concept of bureaucracy is defined in detail.The development of bureaucracy and bureaucracy theories are examined.In the second chapter, the bureaucratic structure of the Ottoman Empire was examined and the position of the kalemiye class in the Ottoman bureaucracy was analyzed. It has been tried to show how the bureaucrats, who grow up from the kalemiye class, have an effect on the Ottoman bureaucracy and political power compared to the bureaucrats originating from the ilmiye and seyfiye.In the third chapter, the dynamics which are the basis of the rise of kalemiye Bureaucrats in the XIX. Century are dwelled on.Key Words: Bureaucracy, Ottoman Bureaucracy, Kalemiye Class, Tanzimat Bureaucrats