Farklı duyguları tanımada ciddi serbest zamana katılımın ve işitme engelinin rolü (kişilik ve duygusal zeka boyutlarıyla)

Abstract

Bu çalışmanın amacı; serbest zamana ciddi olarak katılan işitme engelli milli sporcularla (amatör); spor yapmayan engelli bireyler (halk), profesyonel engelsiz bireyler (profesyonel) ve spor yapmayan engelsiz bireyler (halk) ile kişilik ve duygusal zeka boyutları açısından duygu tanımlamaları arasında bir ilişkinin olup olmadığını ortaya koymaktır. Çalışmanın örneklem grubunu; 18-24 Temmuz 2016 tarihinde Samsun ilinde düzenlenen İşitme Engelliler Dünya Şampiyonasına katılmış olan ve dövüş sporlarında mücadele eden toplam 64 milli sporcu (Xyaş=26,15+/-2,86), İzmir Karşıyaka İşitme Engelliler Dayanışma Derneğine üye olan 55 sedanter işitme engelli birey (Xyaş=28,76+/-4,23), Kütahya-Afyon-Eskişehir ve İzmir illerinde ikamet eden ve dövüş sporlarında en az 2 yıl milli düzeyde mücadele etmiş 60 milli sporcu (Xyaş=24,25+/-1,24) oluşturmuştur. Son olarak sedanter normal bireylerin örneklem grubunu da son 2 yıldır düzenli olarak spor yapmayan 52 birey oluşturmuştur (Xyaş=21,36+/-2,12). Seçilen tüm örneklem kolayda örnekleme yöntemine göre seçilmiştir. Çalışmada Somer, Tatar ve Korkmaz (2001) tarafından geliştirilmiş ve Tatar (2005) tarafından kısa formunun geçerliği ve güvenirliliği yapılmış olan 5 Faktör Kişilik Envanteri, Schutte ve arkadaşları (1998) tarafından geliştirilen ve Tatar ve arkadaşları (2011) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Schutte Duygusal Zeka Ölçeği ve SuberLap 5 ile dizayn edilen POFA testi ölçme aracı olarak kullanılmıştır (177, 169, 191). Veriler Windows Excel'de düzenlenmiş ve SPSS 22.0 programı yardımıyla analiz edilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda ciddi serbest zamana katılan engelli milli sporcuların normal engellilere ve normal işiten sedanterlere oranla duyguları tanıma noktasında daha başarılı olduklarını, engelli milli sporcuların duyguları tanıyarak tepki verme hızlarının engelli sedanterlere göre oldukça yüksek olduğunu, profesyonel sporun duyguları tanıma noktasında önemli bir değişken olduğunu, duyguların tanımlanması noktasında farklı gruplarda bireylerin kişilik ve duygusal zeka boyutlarından etkilendiğini, farklı duyguların farklı gruplarda tanınması noktasında duygusal zekanın ve kişilik özelliklerinin rolünü ve farklı duyguların benzer duygularla karıştırıldığı bulgularına ulaşılmıştır. Araştırmanın sonuçları, bize engellilerin spor ortamındaki yetilerini spor yapan engelliler vasıtasıyla göstermiştir. Duyguları tanıyarak renkli tuşlar yoluyla bu duyguları hatırlamak engellilerin görsel hafızalarının yüksek olduğunun da bir göstergesidir. İşitme engellilerin katılmış oldukları rekreatif faaliyetler; sağlıklı bireylerin sahip olduğu kişilik özelliklerine, duygusal zeka düzeyine ve onun paralelinde ki bazı kazanımların sağlanmasına neden olmuştur. Engellilerin sağlıklı sedanter bireylerden bile daha başarılı bir şekilde duyguları tanımlamış olmaları onların bu yetilerini spor ortamında daha geniş çaplı kullanmalarının yolunu açabilir.

The aim of this study was to investigate whether there was any difference on the emotion definitions in terms of personality and emotional intelligence dimensions of hearing-impaired national athletes (amateur) participating in serious leisure activities; not practising any sports (public), professionals without any disability (professionals), and not disabled individuals not practising any sports. The sample group of the study was 64 combat sports national team athletes who participated Hearing Impaired World Championship in Samsun between 18th and 24th of July (Xage=26,15+/-2,86), 55 sedentary hearing-impaired individuals who were members of Karsiyaka Hearing-Impaired Solidarity Association (Xage=28,76+/-4,23), 60 national athletes competed for national team in combat sports at least for 2 years and abiding in Kutahya, Afyon, Eskisehir and İzmir (Xage=24,25+/-1,24) and as sedentary normal group were 52 individuals not practising for last 2 years (Xage=21,36+/-2,12). All selected samples were chosen with convenience sampling method. As data gathering tool, 5 Factor Personality Inventory developed by Somer (2001) and adapted to Turkish language by Tatar (2005); Schutte Emotional Intelligence Scale developed by Schutte and friends (1998) and adapted to Turkish language by Tatar and friends (2011); and POFA Test designed with SuberLap5 was used. The data were organised on Microsoft Excel and analysed on SPSS 22.0.As a result of the research, it was found that disabled national athletes who participated in serious leisure activities were more successful at recognizing emotions than normal disabled and normal hearing sedentary individuals; disabled national athletes were faster at recognising emotions and reacting than disabled sedentary individuals; professional sport was significant variable at recognizing emotions; individuals from different groups were effected from personality and emotional intelligence at recognising emotions; the role of emotional intelligence and characteristics recognising different emotions by different groups and different emotions can be confused with similar emotions.The results of the research present that disabled individuals have skills on sports thanks to disabled individuals who practise, recognising emotions remembering the places of the emotions by colours and giving right replies present visual memories of disabled individuals are high. Recreational activities participated by hearing-impaired individuals contribute individuals' characteristics, emotional intelligence level and parallel goods. Disabled individuals had better scores than sedentary normal individuals and this result can contribute they can use these skills with sports.