Şekil bellekli alaşımlar ve uygulama alanları

Abstract

IV ÖZET Şekil bellekli bir malzeme deformasyona (eğme, kıvırma v.b.) uğratıldıktan sonra ısıtma sonucu eski şeklini hatırlayarak de formasyondan önceki haline geri döner. Bunun sebebi şekil bellekli alaşımların martenzitik yapıya sahip olmasıdır; Martenzitik durumda deformasyona uğretılan şekil bellekli alaşım ısıtma sonucu yüksek sıcaklık fazı ostenite dönüşerek deformasyondan önceki haline geri döner. Bunun yanısıra, şekil bellekli alaşımlar belli sıcaklık aralıklarında, yük uygulandığında deformasyona uğrarlar fakat yük kaldırıldığı zaman eski şekline geri döner. Buna şekil bellekli alaşımların pseudoelastik veya süperelastik özelliği denir. Geniş çaplı olarak incelenen ve en çok uygulama alanına sahip şekil bellekli alaşım TiNi'dir. Fakat maliyetinin yüksek olması araştırmacıları başka şekil bellekli alaşımlara yönlendirmiştir. Günümüzde en çok kullanılan TiNi ve Cu esaslı ŞBA'lardır. TiNi'in pahalı olması nedeniyle bakır esaslı alaşımların uygulama alanı daha fazladır. Anahtar Kelimeler : Şekil Bellek Etkisi, Şekil Bellekli Alaşımlar, Martenzit, Termoelastik Martenzit, Pseudoelastisite, Ti-Ni, Cu-Zn-Al, Cu-Al-Ni, Fe' li Şekil Bellekli Alaşımlar.

SHAPE MEMORY ALLOYS AND THEIR APPLICATIONS ABSTRACT All shape memory materials de formated (bending, shape change, etc.) return their orjinal shapes by heating. Because shape memory alloys have martensitic structure; shape memory alloys deformated at martensitic condition recover their orjinal shapes at the phase of high temperature (austenite) when heating. Furthermore, shape memory alloys between certain tenperatures are deformated by loading. If the load is taken off, they recover their orjinal shapes. This is called as psudoelasticity or superelasticity. Shape memory alloy widely investigated and having a wide applying area is Ti-Ni shape memory alloy. Researchers turn other aloys (Cu-based shape memory alloys and the other), because Ti-Ni alloy is expensive. Keywords : Shape Memory Effect, Shape Memory Alloys, Martensite, Thermoelastic Martensite, Pseudoelasticity, Ti-Ni, Cu-Zn-Al, Cu-Al-Ni, Fe-based Shape Memory Alloys.