Sediment hareketi ve rezervuarların sedimentasyonu

Abstract

Ill ÖZET Bütün barajlar sediment yüküyle dolmaya mahkumdurlar. Baraj xn ölü hacminin dolmasx sedimentasyon probleminin sadece bir parcasxdxr. Çünkü sediment rezervuarxn sadece kendisi için ayrxlmxs ölü hacme değil diğer yerlerinede birikerek çeşitli amaçlar için ayrxlmxs aktif hacmide zamanla küçültmektedir. Su kaynaklarxnx projelendiren ve işletenler için, baraj xn ekonomik ömrü zarfxnda tutulabilacek sedimentin ve bunun rezervuar içinde nasxl dagxlabilecegini tahmin etmek çok önemlidir. Dünyada rezervuarlarxn sedimentasyonu hakkxnda çok çeşitli çalxşmalar yapxlmxs ve çeşitli bölgeler için kxsxtlx çözümler geliştirilmiştir. Bu çalxşmalar baraj larxn sediment problemleri ortaya cxktxktan sonra 1950' li yxllarda baslamxstxr. Bu calxsmada rezervuar sedimentasyonu genel olarak incelenmiş ve Türkiye sartlarxnda kullanxlxp uygulanabilecek tahmin ve çözüm metodlarx anlatxlmxstxr. Rezervuara birikecek sedimentin miktarxnxn akarsuyun taşxdxğx sedimente bağlx olduğu acxktxr. Baraj larxn sedimentasyon problemi ve çözümleri giriş bölümünde tanxtxldxktan sonra, ikinci bölümde sedimentin genel hareketi incelenmiş ve akarsularxn sediment yükünü tahmin etme yöntemleri anlatxlmxstxr. Rusubatxn çökelmesine etkiyen faktörler ve rusubatxn rezervuar içindeki çökelmiş şekilleri üçüncü bölümde anlatxlmxstxr. Sedimentin rezervuarda tutulmasxnx, tutulan sedimentin dagxlmasxnx ve yoğunluğunu tahmin etme yöntemleri dördüncü bölümde incelenerek anlatxlmxstxr. Dolayxsxyla ikinci ve dördüncü bölümde anlatxlan metodlarla rezervuarxnda sediment birikmesi göz önüne alxnarak pro j elendirilmesi kolaylxkla yapxlabilir. Anahtar kelimeler: Erozyon, Sedimentasyon, Depolanma, Sediment tasxnmasx, Nehir sedimentasyonu, Rezervuar sedimentasyonu. Key words : Erosion, Sedimentation, Deposition, Sediment transport, River sedimentation, Reservoir sedimentation.

IV Sediment Transport and Reservoir sedimentation SUMMARY All reservoirs has to be filled by sediment load in time, sooner or later. Filling the dead volume of reservoirs is the one part of the sediment problem. Because, sediment load does not fill the dead volume only but also it fills the part of the active volume. One of the important task of the project and operation engineer is to predict the sediment discharge and its distribution in the reservoir. Various studies had been done on reservoir sedimentations in the world. In Turkey similar studies has been started after sediment problems were recognized in 1950' s. In this study, reservoir sedimentations were studied for the purpose of Turkey's conditions in general and applicable methods of prediction and solutions were given by using the real data from the field study. After introducing the reservoir sedimantation problem and its solution, in second chapter, sediment transport in general was discussed and the methods of sediment load calculations in rivers were explained. Depositions of sediment and their shapes of formations in reservoir were affected by different factors which were explained chapter 3. In chapter 4, distribution of deposited sediments and their density determination methods were explained. In chapter 2 and 4, could be used for desing of reservoir according to sediment deposition.