Açık işletmelerde toz sorunu ve önleme

Abstract

AÇIK İŞLETMELERDE TOZ SORUNU VE ÖNLEME YÖNTEMLERİ Hamdi BOHUR Maden Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, 1998 Tez Danışmam: Prof. Dr. İ. Göktay EDİZ ÖZET Dünyada endüstrinin hızı ve insan nüfusunun artışı, mevcut maden işletmelerinde verimliliğin artırılmasını ve yeni maden yataklarının bulunması talebini artırmıştır. Cevher ve endüstriyel minerallerin `ekonomik mineral` olarak tanımlanması açık işletmeciliğin teknolojik gelişmesi ile sağlanmıştır. Dünyada inşaat malzemelerinin %97'sinin açık işletme yöntemi ile üretilmesi, bu gelişmelere bir örnektir. Açık işletmelerde üretim faaliyetleri sırasında darbe ve rüzgarın etkisi ile oluşan tozlar; cinsi ve bileşimi ne olursa olsun, başta insan sağlığı olmak üzere, üretim veriminin düşmesine, çevrenin kirlenmesine yol açarlar. Tozla mücadele; tozun önlenmesi veya en azından çıkışına yakın noktalarda bastırılması ile gerçekleştirilir. Günümüzde açık işletme ocaklarında, tozla mücadele alanı sınırlı olup, sadece kamyon taşımacılığının uygulandığı ocaklardaki kamyon nakliye yollarında ve su tabanlı kontrol sistemlerinden olan, basit tasarımlı su püskürtme tekniği ile yol yüzeylerinin ıslatılması şeklinde gerçekleştirilmektedir. Açık işletmelerde tozların kontrolü ve bastırılmasının, sadece kamyon nakliye yollarında uygulanabilir oluşu, tozla mücadele işlemini sınırlasa da; yapılan araştırmaların, orta verimli bir ocakta, genel toz balansının %67-74'ünün ocak yollarından oluştuğunu göstermesi, açık ocaklarda arzulanan üretim verimliliğinin sürdürülmesinin, ağır kamyon yollarında toz kontrolünün ve bastırılmasının önemini açıklıkla göstermektedir. Bu çalışmada; özellikle açık işletmelerde, tozların ortaya çıkardığı sorunlar, toz kontrol yöntemleri ve bu yöntemlerden birisi olan ` su püskürtme yöntemi` yerine, yüzey aktiflik özelliği olan petrol atığı fenolik ve sülfidik kostiğin su ile karışımından elde edilen çözeltinin, yollara püskürtülmesi yöntemi, bu yöntemin SLİ kamyon nakliye yollarında yapılan pilot çaplı uygulamaları ve elde edilen sonuçlar özetlenmektedir. Anahtar Kelimeler: Açık İşletme, Toz Oluşumu, Toz Kontrol Teknikleri, Su Püskürtme, Kamyon Nakliye Yolları.

11 DUST PROBLEM AMD CONTROL TECHNIQUES İN SURFACE MINES Hamdi BOHUR Minning Engineering, M. S. Thesis, 1998 Thesis Supervisor: Prof. Dr. İ. Göktay EDİZ SUMMARY The increase in world population and the demand of industrialisation has necessitated new mines to be explored as well as better management of the mines. The form of economic mineral for many ores and industrial minerals has been made possible with the development in surface mining technology. As a matter of fact, 97 % of the total construction materials are obtained by surface mining, today. Dust generation of different type by various ways mainly affects workers health, production and environment negatively. General technique for dust control requires lesser dust generation and / or better dusts suppression at the origin. In most open cast mines, only water sprays to main track roadways are applied, among the many techniques available. From the research, it is obvious that 67-74 % of the total dust generation of a mine comes from track roadways which clarify the needs the needs for dust control on these roadways. In this thesis, dust problem and control techniques in surface mines; and the use of water and surface-active agents in track roadways with special application to SLI coal mines area summarised. Keywords: Surface Mines, Dust Generation, Dust Control Techniques, Water Spray, Track Roadways.