Arap dilinde hasr belagatı ve Kur`an`da manaya etkisi

Abstract

Hasr, bir işin özel bir yolla diğerine has kılınması, başka bir deyişle belirtilen iş, olay veya kişi için bir hükmün belirlenerek, onun dışındaki hükümlerin geçerli olmadığının belirtilmesidir. Hasr üslubu, ilk dönemden itibaren Arap dili ve Edabiyatını kullanan herkesin ifadesinde görülebilmesine karşın, Abdülkâhir ve Sekkâkî gibi âlimlerin gayretleriyle sistematik bir hâl almıştır. Hasrı; maksûr ve maksûru'n aleyh ile, hasr hangi yöntem kullanılarak yapılmış ise onu ifade eden edat olmak üzere üç öge oluşturmaktadır. Hasr, hasrı oluşturan iki öge, yapılan hasrın vakıaya uygunluğu ve gerçeği yansıtıp - yansıtmaması, ayrıca; insanlarla yapmış olduğumuz konuşmalarda muhatabımızın sahip olduğu kanaat ve düşünceye göre farklılık göstermekte ve çeşitli bölümlere ayrılmaktadır. Bu araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; hasrın anlamı, Arapçada onu iki farklı kelimenin karşıladığını ve bunların yakın anlama geldiği ifade edilmiştir. Bu kelimelerin sözlük anlamlarını ifade eden âyetlerden örnekler verilerek kelimenin anlamı delillendirilmiştir. Sonra hasrın terim anlamı ortaya konularak farklı tanımlardan birisi tercih edilmiştir. Hasr konusunda Sîbeveyh, Ferrâ ve İbni Cinnî gibi dilbilimcilerin yaklaşımlarından bahsedilmiştir. İkinci bölümde yapısal açıdan hasr ele alınarak, ilk önce hasrın çeşitli açılardan bölümlere ayrıldığı belirtilmiş, her açıdan kaç bölüme ayrıldığı ortaya konulmuştur. İkinci olarak hasr için öne sürülen şartların neler olduğu, ardından da hasrın yollan belirtilmiştir. Öncelikle üzerinde ittifak edilen yollar sıralanarak bunlar üzerinde durulmuş olup, bu yollar hakkında detaylı bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde hasrın işlevi ve Kur' an' da anlama yansımasından bahsedilmiş, öncelikle cümle içerisindeki öğeler üzerinde nasıl yansıtıldığını ve ne anlam ifade ettiği örneklerle belirtilmiştir.

Restriction (Khasr) is specializing one thing in another; giving a decision for a certain happening or person, and asserting that the other decisions are not valid. The restiriction style has been used by all the scientist who dealt with Arabic and Arabic Literature. However, this style has been applied systematically since some scientists such as Abdülkahir and Sekkaki have used for the first time in an orderly way. The restiriction is likely to be divided into grops in terms of structure, meaning and the way it is used. The restiriction has three components which are `maqsur`, `maqsuru'n aleyh` and the prepesition experssing the way which restiriction is done. One component of Khasr is the relecance and correspondance with reality. Another component differs from what our interlocutors think while communicating whit each other. This research / study is composed of three parts. Paart I consist of the meaning of Khasr, that two different words are used in Arabic to fulfil its meaning and that these two words are synonyms. The Koran verses which express the literary meanings of these words are given as examples in order to prove them to be true. Later, the tecnical meaning of term `Khasr` is stated and one definition is preferred from various examples. In part II, Khasr is handled structurally. First, it is stated that Khasr is classified into parts from different perspectives and the division of it in terms of particular perspective. Second, the conditions of Khasr and the methods of it are put forward. The methods on which all linguist agree are especially emphasized and detailed information is given about these methods. Part III deals with the function of Khasr and its reflection to the keaning derived from Koran. Its is also stated what the effect of it on the constituents of a sentence are and what it means by giving examples as well.