İç ve dış politik dinamiklerin karşılıklı etkileşimi bakımından Türkiye`de tek parti döneminin analizi
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
ÖZET Bu çalışmada iç ve dış politik dinamiklerin karşılıklı belirleyiciliği açısından Türkiye'de tek parti dönemi analiz edildi. Çalışmada 1920-1950 yılları arası Türk politikasının değişimi, sorunları ve gelişimi analitik-kronolojik bir yaklaşımla ve kuramsal bir bütünlük içinde incelendi. İlk bölümde, Atatürk dönemi Türk siyasetinin temel dinamikleri, prensipleri ve amaçları ile Atatürk-İnönü çatışmasına yol açan faktörler değerlendirildi. Yeni kurulan Türk devleti, Osmanlı Devleti'nin varisi olduğundan Atatürk dönemi politika hedefleri Osmanlı mirasına göre belirlendi. Bu çerçevede Türkiye'nin bu politikaları Osmanlı Devleti'nin ekonomik, sosyal ve siyasal mirasının reddi üzerine şekillendi. Aynı zamanda, bu anlayışa paralel olarak, Osmanlı Devleti'nin son zamanlarda karşılaştığı sorunlar Türk liderlerini yeni politikalar gerçekleştirmeye yöneltti. Bu politikalar şu şekilde sıralanabilir: Ulusal devlet ve ekonominin kurulması, modernleşme, batılılaşma ve laikleşmenin gerçekleştirilmesi. Bu dönemdeki dış politikalar da Osmanlı mirası ile yakından alakalıydı; yeni kurulan devlet belirli bir toprak parçasını kabul ederek Osmanlı Devleti'nin emperyal politikasından vazgeçti ve şu önceliklere odaklandı: Egemenliğini sağlamak ve Batı devletlerinin müdahalesinden bağımsız politikalar takip etmek. Bu prensiplerle bağlantılı olarak Türk hükümeti Balkan ve Sadabat Paktı' nın kurulması ve Sovyetlerle ilişkilerin geliştirilmesi gibi bölgesel güvenliği ilgilendiren dış politikalar takip etti. Bu bölümde, ayrıca, Atatürk sonrası dönem üzerine etkilerinden dolayı Atatürk-İnönü çatışması farklı boyutlarda tartışıldı. İkinci bölümde 1938-1945 döneminin siyasal gelişmeleri ve siyasal kurumlarda gerçekleştirilen değişiklikler ayrıntılı şekilde analiz edildi. CHP ve hükümetin ayrıştırılması ve CHP Meclis Grubu bünyesinde bir Müstakil Grubun kurulması gibi siyasal değişiklikler Cumhuriyet'in ikinci Reisicumhuru İnönü'nün siyasal otoritesini güçlendirecek araçlar olarak değerlendirildi. Bu değişiklikler, I938'de Atatürk'ün ölümünden sonra İnönü'nün çabalarıyla kurumsallaştırılmaya çalışılan Milli Şeflik sistemine paralel olarak, siyasal liberalleşme veya demokratikleşmenin bir parçası olmaktan ziyade, otoriter ve totaliter karakterler taşıyordu. Bu çerçevede Milli Şefİnönü halfa kendi otoritesi altında birleştirmek ve bağımlı kılmak için siyasal, sosyal ve ekonomik sistemde köklü değişikliklere yönelmesine rağmen, dünya siyasetinde meydana gelen değişiklikler sonucunda başarılı olamadı. Üçüncü bölüm 1938-1950 dönemi Türk dış politikasının gelişimine ayrıldı. Bu dönemin göze çarpan gelişmesi İkinci Dünya Savaşı olduğundan, Türk dış politikasını anlamak ve açıklamak için yeni bir dönemleme yaptık. Türkiye 12 Mayıs 1939 ve 10 Haziran 1940 tarihleri arasında bir hazırlık dönemi yaşadı. Bu dönemde Türkiye, İngiltere ve Fransa ile bir dizi andlaşma imzaladı. Türk liderlerin başlıca amacının savaş dışı kalmak olmasına rağmen, bu andlaşmalarla Türkiye, Müttefik güçler lehine önemli ölçüde sorumluluk ve yükümlülük üstlendiğinden çelişkili bir pozisyona girdi. 1940 yılı savaş sonuna kadar sürecek olan ikinci dönemin başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Türkiye bu dönemde Müttefik ve Mihver güçleri arasında bocaladı. Savaşın sona ermesiyle Türkiye, Boğazlar ve Doğu Anadolu'nun bazı kısımlarıyla ilgili Sovyet talepleri ile karşılaştı. Bu talepler Türkiye'nin askeri, ekonomik ve siyasal yönden Birleşik Devletler'e bağımlılığını hızlandırdı. Son bölüm tek parti yönetiminden çok partili döneme geçişle ilgilidir. Bu bölümde özellikle çok partili sisteme geçiş nedenlerini ve sonuçlarını değerlendirdim. İlk olarak, geçişle ilgili hazırlık dönemini, daha sonra ise iç ve dış nedenleri inceledim. Ayrıca CHP ve Demokrat Parti arasındaki mücadele ve çatışmanın mahiyetini analiz ederek, bu partilerin Türk siyasal geleneğine bıraktıkları siyasal mirası belirlemeye çalıştım. SUMMARY In this study, the dynamics of Turkish internal and foreign policies during the one-party era have been analysed in terms of reciprocal determination of each other. In the study, the changes, difficulties, and developments in Turkish politics between the years of 1920 and 1950 have been examined analytically and chronologically in a theoretical context. In the first chapter, the dynamics, principles, and targets of Turkish politics during the Atatürk era, and the factors affecting the Atatürk-İnönü conflict have been studied. Since the newly established Turkish state was the heir of the Ottoman Empire, Turkish policy aims during the Atatürk era were profoundly determined according to the Ottoman heritage. In this regard, those policies of Turkey mainly based upon the refusal of the economic, social and political heritage of the Ottoman Empire. Meanwhile, in parallel with that understanding, problems the Ottoman Empire encountered during the last periods oriented the Turkish leaders to realize new policies. Those policies can be summarized as follow: The establisment of national state and economy, and the realization of modernization, westernization and secularization. The foreign policies of this period have, also, been related to the refusal of the Ottoman heritage. Newly established state, accepting a definite territory, abandoned imperial policies of Ottoman Empire, and focussed on those priorities: to gain her sovereignty, and to pursue independent foreign policies from the interference of the Western powers. Related to those principles, Turkish government has put some foreign policies concerning the regional security such as the establisment of the Pacts of Balkan and Sadabat, and development of the foreign relations with the Soviet Union into effect. In this chapter, also, the conflict between Atatürk and İnönü has been discussed in different dimensions because of its effects on the political developments of the post- Atatürk era. In the second chapter, the political developments and the changes in the political institutions during the period of 1938-1945 have been analysed in detail. The political changes such as the separation of Republican People's Party (RPP) and the Ulgovernment, and the establisment of the Independent Group within the RPP in the Turkish Grand National Assembly (TGNA) have been regarded as the means to fortify the political power of the second president of the republic, İsmet İnönü. Those changes were not part of the political liberalization and democratization, but, in parallel with the endeavour of İnönü after the death of Atatürk in 1938 to institutionalize the National Chiefdom, they had concealed authoritarian and totalitarian characters. In this respect, despite of the fact that the National Chief, İnönü, oriented to bring about radical changes in the political, social, and economic system to subordinate and integrate the people under his authority, he failed because of the changes in the international politics. The third chapter devoted to the Turkish foreign policy developments of 1938-1950 period. Since the outstanding development of that period was the Second World War, we have developed a new periodization of the war in order to understand and explain Turkish foreign policies. Turkey experienced a preparatory period between 12 May 1939 and 10 June 1940. In this period, Turkey signed a series of international treaties with the U.K and France. Turkey fell into a contradictory position; because, altough the main objective of Turkish leaders was to keep out of the war, Turkey, with those agreements, accepted considerable responsibilities and obligations on behalf of the Allies. The year of 1 940 was the starting point of the second period which lasted during the war; Turkey faltered between Allies and Axis powers in this period. After the end of the war, Turkey confronted with Soviet demands on Turkish straits and some parts of the eastern Anatolian territory. Those demands hastened the Turkey's military, economic and political dependence on the United States. The last chapter concerned with the transition from one-party rule to the multi-party era. In this chapter I have especially cosidered the reasons and the results of transition to the multy-party system. I have firstly evaluated the preparatory stage of transition, then examined external and internal causes. In addition, analyzing the nature of the competition and conflict between the RPP and Democrat Party, I have tried to determine their political heritage to the Turkish political tradition. IV
Collections