Endüstriyel örgütlerdeki yönetsel ilişkilerde liderlik yaklaşımları -bir uygulama-

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, sürekli olarak değişen bir çevrede bulunan ve güçlü rakipler karşısında hayatını sürdürmek için pek çok engeli aşmak zorunda olan endüstriyel örgüt yöneticilerinin liderlik biçimlerini incelemek ve bu doğrultuda uygulamalı bir araştırma yapmaktır. Bu çerçevede araştırma, hem teorik hem de amprik açıdan ele alınmıştır. Teorik araştırma üç bölümden, ampirik araştırma ise bir bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın ilk bölümünde, endüstriyel örgütlerde yönetsel ilişkiler başlığı altında yönetim labirendi, güç, otorite ve etkileme kavramları açıklanmış olup, yönetsel ilişkilerin oluşumunda bu kavramlar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde lider, liderlik, yönetici ve liderlik biçimleri ele alınmıştır. Ayrıca liderlik fonksiyonları, liderlik belirleyicileri ve liderlik nitelikleri endüstriyel örgütler açısından incelenmiştir. Liderlik biçimleri de ortaya çıkış şekillerine, güç kullanım tarzlarına ve güdüleme biçimlerine göre yorumlanmıştır. Üçüncü bölümde ise liderlik yaklaşımları incelenmiştir. Liderlik yaklaşımlarından ilk ele alınan özellikler yaklaşımı olmuştur. Özellikler yaklaşımı, lideri izleyicilerinden ayıran kişisel nitelikler üzerinde yoğunlaşmıştır: Cinsiyet, fiziki enerji, dış görünüş, psikolojik özellik, zeka, kendine güven, işle ilgili bilgi ve başarma ihtiyacı gibi pek çok kişisel nitelikler araştırılmıştır. Nitelikler, lider etkinliği için bir ölçü olarak kabul edilmiştir. İkinci olarak davranışsal liderlik yaklaşımı incelenmiştir. Davranışsal liderlik yaklaşımlarında lider etkinliği için önemli olan işe ve asta yönelik boyutlar araştırılmıştır. Üçüncü olarak modern liderlik yaklaşımı ele alınmıştır. Bu teoriler lider etkinliğini durum, özellik ve davranışların bileşimine bağlı olarak tayin eder. Son olarak liderliğe alternatif yaklaşımlar başlığı altında dönüştürücü ve yönetsel liderlik yaklaşımı açıklanmıştır. Dönüştürü liderlik yaklaşımına göre lider, kaos ortamında meydana çıkar ve gerekli değişiklikleri yapar. Yönetimsel lider ise örgüt düzenini korumaya çalışır. Ampirik çalışmanın yer aldığı dördüncü bölümde otokratik, demokratik, serbest bırakıcı, karizmatik ve yönetsel liderlik biçimlerine yönelik bir araştırma yapılmıştır. Ayrıca mülakat, gözlem ve anket çalışmasıyla elde edilen veriler değerlendirilmiş ve varsayımlara ne ölçüde ulaşıldığı test edilmiştir. Sonuç olarak, liderler kumanda ve kontrol yerine yönlendirmeye başvurmalı, astlara yetki ile birlikte sorumluluk devretmeli ve sosyal faaliyetlere önem vermelidirler. Ayrıca yöneticilerinin istenilen liderlik biçimini geliştirmeleri için liderlik eğitim programlarını kullanmalıdır.

SUMMARY The aim of this study is to investigate the leadership styles of industrial organization managers who are face to face with a rapidly changing environment and have to overcome many barriers to survive in front of powerful competitors, and in this respect to perform an emprical study. In this manner the research has been investigate both theoretically and emprically. The theoretical research consists of three parts and emprical research is a single part. In the first part of the research; the concepts of managerial labyrinth, power, authority and effect have been described under the topic `managerial relations in industrial organizations` and have been evaluated in the formation of managerial relations. In the second part; leader, leadership, manager and leadership styles have been dealt. Also the leadership functions, indicators and features have been examined in terms of industrial organizations. And the leadership styles have been interpreted according to their existence, the exercise of power and motivation types. In the third part; leadership approaches in industrial organizations have been studied. The first leadership approach considered has been the theory of characteristics. The theory has focused on the features that distinguish leaders from the followers. Several personal characteristics like sex, physical energy, appearance, psychological features, intelligence, self-confidence, knowledge about the job and achievement needs have been investigated. The characteristcs of the leader have been accepted as criteria for leader effectiveness. Secondly, behavioral leadership approaches has been examined. In this theory, the dimensions of job-oriented and worker-oriented behavior have been studied. Thirdly, modern leadership approache which determines the leadership effectiveness according to the combination of the situation, characteristics and the behavior, has been discussed. At the end, transformational leadership and managerial leadership approaches have been explained under the title `alternative approaches`. Transformational leadership approache claims that leader appears in chaos situation and makes the necessary changes. On the other hand, managerial leader try to protect the organizational order. In the fourth part-namely the emprical part-a research concerning otocratic, democratic, laissez-faire, charismatic and managerial leadership styles has been performed. Also, the data gathered from interview, surveys and observations have been considered and tested statiscally to determine the degree of accordence to the hypothesis. As a result, leaders should direct instead of control and command, delegate authority with responsibilty and give importance to social activities. Furthermore, leadership training programs should be applied to develop the desired leadership styles in their managers