Fütuhi Hüseyin Çelebi`nin `Tuhfetü`l-Mecalis` mesnevisi üzerinde gramer incelemesi (metin-gramer-sözlük)

Abstract

ÖZET Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan ` TuhfetüM Mecâlis ` adlı bu mesnevi, 16. yüzyıl şairlerinden Fütûhî Hüseyin Çelebi'nin eseridir. Bu eser, edebiyatımızın en parlak dönemi olan 16. yüzyılda yazılmış olmasından dolayı dikkate değerdir. Eser, 2183 beyit ve 15 bölümden oluşmaktadır. Eserin bölümlerinde farklı konulardan bahsedilmektedir. Eser, imlâ açısından pek çok özellik göstermektedir. Bu özellikler giriş bölümünde anlatılmakta; eserin gramer özellikleri, gramer bahsinde ayrıntılı olarak işlenmektedir. Eserde pek çok konu üzerinde durularak nasihatlar verilmektedir. Şair, amacının verdiği nasihatlan insanlara hediye ederek onları mutlu etmek olduğunu belirtmektedir. Eserde ilk olarak, ilimin ve ilim sahibi oimanın önemi anlatılmakta; saiavat getirmenin faydalan belirtilmektedir. Bunlardan başka cimriliğin zararları; kul hakkına riayet etmek; nefisle mücadeie ederek nefse kapılmamak; cahil meclislerinden uzak durmak; Allah'ın rızasını kazanabilmek için bütün yaratılmışlara iyi davranmak gerektiği; kanaat etmenin faydalan; komşu hakkını gözetip onlara İyi davranmanın önemi; temiz olmanın ve sürekti abdestli bulunmanın faydalan; yemek yemenin adabı; kibirli olmamak gerektiği; sabırlı olmanın faydalan; misafire iyi hizmet etmenin önemi; iyilik yapmanın faydalan; Muharrem ayının fazileti ve aşure gününün önemi, bu ayı İbadet ederek geçirmenin insana sağlayacağı faydalar; dünyada kazanılan malın insana hiçbir yarar sağlamadığı; mahşer günü hiç kimsenin birbirine yardım edemediği; Allah'ın emir ve yasaklarına uyarak dünyaya fazla bağlanmamak gerektiği konulan üzerinde ayrıntılı olarak durulmaktadır. Eserde, nasihatlar hadislerle ve örnek olaylarla pekiştirilmektedir. Eser, anlattığı konular, verdiği nasihatlar itibarıyla bir vaaz ve nasihat kitabı olarak görünmektedir.

ABSTRACT The mesnevi titled ` Tuhfetü'l-Meeftlis ` studied as a master's thesis is a work of art by FÜtÛht Hüseyin Çelebi who Is one of the poets of the sixteenth century. This work is noticeable for it was written in the sixteenth century, the most brilliant period of our litterature. This work of art consists of 2183 couplets and 15 chapters. A different subject is mentioned in each chapter. This work has many special features from spelling point of view. These features are mentioned in the introduction and the grammatical features of the work are explained in the grammar section. Advice about different matters is given. The poet states that he has aimed at making people happy by giving his work of art as a gift to mankind. in this work, first of all, the essence of knowledge and being equippedwith knowledge are cited and the benefits of pronouncing the ` Salawat-i Sharifa ` ( the formula calling Allah's benediction on the Prophet) are stressed. Furthermore, the harms of stinginess, respecting human rights, struggling against the self and not being deceived by it, keeping away from social gatherings of ignorants, the necessity that all the creatures should be treated in a good manner for getting the consent of Allah, the benefits of being content, regarding the rights of neihbours and treating them in a good manner, the benefits of purity and being ritually clean, manners of eating, the benefits of doing good, the virtues of the holy monht of Muharrem and the importance of the day of Aşure, the benefits of spending this holy month by workshipping, the fact the possesion acquires in this world is useless in the next world and nobody can help one another in doomsay, the fact that this mortal world should not be adherred to more than it deserves and the divine orders and prohibitions of Allah should be followed instead. In this work, the advices are illustrated with hadiths and typical events. This work seems to be an advice and sermon book as regards the subjects dwelled on.