Uluslararası finansal entegrasyon ve gelişmekte olan ülkeler: Türkiye üzerine bir uygulama

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, ulusal ve uluslararası fınansal piyasaların birbirine eklemlenmesi sürecini ifade eden ve günümüzün ekonomik ve fınansal anlamdaki en önemli gelişmelerinden biri olarak kabul edilen fınansal entegrasyon olgusu kavramsal ve ampirik düzeyde incelenerek, konunun gelişmekte olan ülkeler boyutunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma teorik ve ampirik çerçeve olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. İki bölüm altında yapılandırılan teorik kısımda, fınansal piyasalar ve uluslararası sermaye akımları hakkında kavramsal düzeyde açıklamalar yapılmakta, daha sonra fınansal entegrasyon olgusu çeşitli yönleriyle incelenmektedir. Finansal entegrasyonu etkileyen olumlu ve olumsuz faktörlerin ayrıntılı bir analize tabi tutulduğu ikinci bölümde, ilgili literatürde önemli bir yeri olan fınansal entegrasyonun ölçümü konusu ele alınarak bu konuda geliştirilmiş testler geniş bir literatür taraması ile birlikte sunulmaktadır. Konunun gelişmekte olan ülkeler boyutunun incelendiği ikinci kısımda ilk olarak, söz konusu ülke fınansal piyasalarının dünya ile entegrasyon derecesinin ulaştığı yüksek düzey çerçevesinde ilgili ekonomilere yönelen fınansal akımların makroekonomik etkileri araştırılmaktadır. Yaşanan gelişmeler ve yapılan ampirik çalışmalar bu ülkelerin fınansal entegrasyon sürecinden -teorik beklentilerin aksine- çoğunlukla olumsuz etkilendiklerini göstermektedir. Çalışmanın dördüncü bölümü, Türkiye'ye ayrılmıştır. Bu bölümde süreç, yapılan düzenlemeler ve yaşanan gelişmeler açısından geniş bir şekilde ele alınmakta, Türkiye'de fınansal entegrasyon derecesi açık faiz paritesi ilişkileri çerçevesinde ampirik olarak ölçülmekte ve yine modern ekonometrik metodlar kullanılarak, sürecin ivme kazandığı 1990 yılı sonrası için fınansal akımların temel makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri ortaya konulmaktadır. Elde edilen bulgular, Türk fınansal piyasalarının yüksek sayılabilecek bir düzeyde dışa açık olduğunu ve ülkemize yönelen sermaye akımlarından etkilenmenin diğer ülkelerdeki kadar şiddetli olmamakla birlikte genellikle olumsuz yönde gerçekleştiğini göstermektedir. Bu kısımda son olarak, fınansal entegrasyon sürecini etkilemeye ve olumsuzluklarını en aza indirmeye yönelik olarak geliştirilen ve ülkemiz açısından da önem taşıyan çeşitli düzeylerdeki çözüm önerileri tartışılmakta ve değerlendirilmektedir.

SUMMARY At this study it has been aimed to examine the phenomenon of financial integration at the conceptual and empirically level that describe the process of connection of national and international financial markets and which also been commonly accepted as one of the most important developments at present, and to bring to light the situation of developing countries from the point of view of this subject. This study is composed of two sections: Theoretical frame and empirical frame. In the theoretical section that is composed of two parts, conceptual explanations on financial markets and international capital movements have been made and then phenomenon of financial integration with various aspects has been studied. In the second part in which negative and positive factors effecting financial integration have been widely analysed the measurement of financial integration that has important place in concerned literature has been dealt and developed tests on this subject in company with a vast literature survey have been presented. In the second section in which dimension of developing countries of the subject has been dealt, firstly macroeconomic effects of financial flows that go towards concerned economies in the framework the high integration level of financial markets of these countries with world have been studied. Existing experiences and empirical studies prove that mentioned countries have been negatively effected by the financial integration process contrary to theoretical expectations. Fourth part of the study has been given place to the Turkey. In this part the process has been dealt on a large scale in respect of introduced regulations and experienced developments, and level of Turkey's financial integration has been measured empirically by uncovered interest parity relations and effects of financial flows on main macroeconomic indicators have been exposed by using modern econometric methods for after 1990s in that the process accelerated. Obtained findings indicate that Turkish financial markets are highly open for outside and effects of capital flows to Turkish economy are generally negative but not so severe as other countries faced with. In the last part of the section, proposals at various levels that aim to affect the financial integration process and to lessen its negative effects and also being important for Turkey have been discussed and appreciated. i