Türk kamu yönetiminin sorun alanlarından biri olarak afet yönetimi ve karşılaşılan sorunlar -1999 Marmara Depremi örneği-

Abstract

ÖZET İnsan yaşamına, sosyal yaşamın esenliğine, sahip olunan mal varlıklarına ve çevreye zarar veren doğal veya teknolojik olağandışılıklar olarak tanımlanan aletler, doğa veya insan kaynaklıdır. Doğal afetler seller, depremler, çığlar, kasırgalar vb. doğa kaynaklı afetleri kapsarken, İnsan kaynaklı afetler endüstriyel ve nükleer kazalar, yangınlar, vb. insanların yol açtığı afetleri kapsamakladır. Afetlerin bireyler ve toplumlar üzerindeki etkilerinin sona ermesi günler, aylar hatta yıllar alabilmektedir. Afetler sosyal yaşamın kesintiye uğramasına, insan yaşamı ve malvarlıklarının zarar görmesine neden olur. Afetlerin kısa ve uzun dönemli etkileri fiziksel, psikolojik ve/veya sosyal nitelikli olabilmektedir. Son zamanlara kadar, toplumların afetlere bakışı XIX. yüzyılın başlarında insanların hastalıklara bakışı gibiydi. Öngörülemeyen, istenmeyen ve gündelik yaşamın bir parçası olan kaçımlamaz risk. Bilimsel ilerlemeler afetlerin büyük oranda önlenebileceğini göstermektedir. Hastalıklara karşı mücadelede olduğu gibi afetlere karşı mücadelenin de toplumu oluşturan her birey/her kurumun katılımıyla birlikte gerçekleştirilmesi gerekir. Türkiye, tarihi boyunca, sık sık beklenmeyen ölümlere, yaralanmalara ve mal kayıplarına yol açan doğal ve insan kaynaklı afetler geçirmiştir. Türkiye'de mevcut afet yönetimi sisteminin yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Oluşturulacak yeni bir afet yönetimi sisteminin başarısı büyük oranda hükümetlerin her düzeydeki ve özellikle yerel düzeydeki örgütler ile özel sektörün aktif katılımlarına bağımlı olacaktır. Bu çalışma; kavramsal çerçeve, afet yönetimi, Türkiye'de afet yönetiminin örgütlenmesi, Türkiye'de afet yönetiminde karşılaşılan sorunlar, ampirik çalışma ile sonuç ve öneriler olmak üzere altı bölümden meydana gelmektedir. İlk bölümde afet, kriz, acil durum, beklenmedik olay, tehlike ve diğer ilgili kavramlar ile bu kavramlar arasındaki ilişkiler anlatılmaktadır. İkinci bölümde `Afet Yönetimi` başlığı altında afet öncesi, afet anı ve hemen sonrası ile afet sonrası safhaları ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde, `Türkiye'de AfetYönetiminin Örgütlenmesi` başlığı altında Türkiye'de merkezi ve yerel düzeydeki afet yönetimi örgütlenmesi ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde, Türkiye'de meydana gelen afetlerde karşılaşılan sorunlar ele alınmaktadır. Araştırmanın ampirik çalışma kısmı olan beşinci bölüm; araştırma ile ilgili gene bilgiler, yöntem, bulgular ve yorumlar olmak üzere üç alt bölümden meydana gelmiştir. Sonuç ve öneriler bölümünde ise, gerek teorik gerekse ampirik çalışma kısımlarından elde edilen sonuçlar belirtilmiş ve afet yönetimi ile ilgili önerilerde bulunulmuştur. III

ABSTRACT Disasters are defined as threats to life, well-being, material goods, and environment from the extremes of natural processes or technology. Disasters are either natural or manmade. Natural disasters include floods, earthquakes, avalanches, hurricanes, etc. Manmade disasters include industrial and nuclear accidents, fires,etc. The impact phase of disasters may last seconds, hours or days. Disasters cause social disruption, loss and damage to property, and mass casualties. The effects on individuals and communities are phisical, psychological, and social; both immediate and long term. Disasters have, until recently, been seen in much the same way as disease was in the early 1 9th century; unpredictable, unlucky and part of the everyday risk of living. However, the scientifical developments show that disasters are largely preventable. Just like the fight against disease, the fight againts disasters has to be fought by everyone/every institutions together. Throughout its history the Turkey has experienced frequent natural and manmade disasters which have resulted in unacceptable loss of life, injury and property damage. Existing disaster management system in Turkey need reform. The success of a new disaster management system will strongly depend on the active participation of all levels of governments, especially the municipal level and private sector. This study divided into six chapters cover conceptual framework, disaster management, the organisation of disaster management in Turkey, confronted problems in disasters, empirical study, and conclusion and suggestions. In the first chapter, disaster, crisis, emergency, contingency, hazard and other related concepts, and relations with each other are clarified; types and phases of disaster subjects are delineated. In the second chapter, under the heading of `Disaster Management`, predisaster, immadiate post disaster and post disaster phases are delineated. In the third chapter, under the heading of `The Organisation ofDisaster Management in Turkey`, central and local organisation of disaster management in Turkey is delineated. In the fourth chapter, confronted problems in disasters in Turkey are delineated. Fifth chapter related with empirical survey divided three sub-chapters covers general data about emprical study, method, findings and interpretations. In the chapter of conclusion and suggestions, results from either theoretical or empirical study are brought out and suggestions related with disaster management are made.