Kelam`da te`vil problemi

Abstract

ÖZET İnsanlar kendilerine gönderilen vahyi tarih boyunca anlamaya ve hayattan ile ilişkilendirmeye çalışmışlardır. Her kitabı olduğu gibi kutsal kitapları da okumanın ve anlamanın çeşitli yöntemleri vardır. Te'vil ve hermenötik, bu okuma ve anlamanın doğru ve sağlıklı bir şekilde olmasını sağlayan en önemli metotlardandır. Kur'an lafızlarına Allah Teala tararından verilen anlamlar ile insanların o lafızlardan anladığı anlamlar bazen farklı olmaktadır. Çünkü insan içinde bulunduğu şartlara ve durumlara göre onları anlamak durumundadır. Kurân-ı Kerim'de mecaz, kinaye ve istiare gibi edebi sanatların bulunması da, bu farklı anlamalara vesile olmaktadır. İnsan için mümkün olan, anladığı anlamların ihtimal dahilinde olması ve kesinlik arz etmemesidir. Dinî nasslann anlaşılması konusunda iki farklı görüş vardır. Müteşâbihler karşısında aklın kullanılmasını doğru bulmayanlarla, naklin karşısında akim kullanılmasını zaruri ve daha uygun bulanlar. Geleneksel anlamı ile birinciler selef, ikinciler de halef olarak anılmıştır. Te'vil, Kur'an'ın ruhuna uygun düşünme biçimidir. Allah'ın sözüyle inanan insanın sözünün karşılaşmasının hususi bir durumudur. Kur'an mesajının sürekliliğini sağlamak için yapılan çalışmadır. İşte te'vil, sosyal, tarihi, kültürel, dini ve fikri faktörlerin tesiri ile tabii olarak meydana çıkmıştır. Çeşitli mezhep mensuplarının yapmış oldukları yanlış te'villler, te'vil aleyhinde olmamıza sebep olmamalıdır. Te'vil yapılırken nelere dikkat edilmesi gerektiğinin, şartlan ve sebepleri ile birlikte çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Yoksa te'vil, İslam dünyasında bir problem olarak görülmekten kurtulamayacaktır.