XIX. yüzyılın ilk yarısında (1800-1850) Anadolu`da ihtida haraketleri

Abstract

ÖZET Tezimizin konusunu XIX. yüzyılın ilk yarısında, Anadolu'da gerçekleşen ihtidalar oluşturmaktadır. Osmanlı pek çok gayrimüslim nüfus barındırması nedeniyle, millet sistemi genel hatlarıyla anlatılmış ve görülmüştür ki Osmanlıda gayrimüslimler hiçbir ülkede sahip olmadıkları haklara sahip olmuşlardır. Ayrıca konuya genel bir yaklaşımda bulunabilmek için ihtidanın arka planına değinilmiş, İslam Dünyası'nda ihtida, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması da anlatılmıştır. Bu genel bilgilerden sonra Osmanlı'da ihtidanın sebepleri, hangi şartlarda gerçekleştiği, ihtida sonrası karşılaşılan güçlükler, mühtedilere yönelik devlet politikaları ve gönüllü kuruluşların katkısı, irtidat suçu ve cezası, günümüzde ihtida yine tez dahilinde anlatılmıştır. Bu tez ile günümüzde de toplum yaşantısında önemli bir yeri olan ihtida hareketlerinin, Osmanlı' daki durumunu her yönü ile alınmış ve Osmanlı'nın tarihinin hiçbir döneminde gayrimüslimleri Müslüman yapmak için uğraşmadığı, mevcut ihtidaların ise siyasi, sosyal, ekonomik v.b. nedenlerden ve kişisel tercih sonucu meydana geldiği görülmüştür. Devlet İslamlaştırma gibi bir politika izlememiş olmasına rağmen, mühtedileri yalnız bırakmamış, birtakım politikalarla onları korumaya çalışmış, yeni hayatlarına uyum sağlamaya yardımcı olmuştur. XIX. yy. ihtida oranındaki düşüş ise, devletin siyasi ve ekonomik durumu ile ilgili yakından ilgili olduğu kanısındayız. Mevcut ihtidaların ise tamamen dini duygularla yapılan ihtidalar olduğunu düşünüyoruz. Bu dönemde irtidatların görülmesi ise yine Osmanlı üzerinde yoğun dış baskılar neticesi, irtidat cezasını uygulamaması nedeniyledir. Netice olarak; Osmanlı tarihinin, her döneminde görülen ihtida hareketleri XIX. yy.'da gerek dış baskılar gerekse Osmanlı'nın siyasi, sosyal, ekonomik v.b. durumları nedeniyle azalmış olmakla birlikte, devam etmiştir.

SUMMARY Our thesis's subject is humility which has been in XIXth century's first half in Anatolia. The cause of Ottoman Empire has got a lot of non-Moslem population, the nation concept has been explained and that is seen, the non - Moslems has got very kind rights which hasn't got the other country before in Ottoman. Furthermore, could have explain the subject it has touch on humility's background. It is explained that humility in Islam World, Anatolia's been Turk and been Islam. After this general knowledge, humility's reason at Ottoman, what kind of condition to become fact, the difficulty after humility, government's politics to the who has accepted the Islam religion and voluntary foundation's addition to the humility in now, the offence of changeing religion (to change one's mind from Islam to the other religion) and it's punishment has explained in our thesis. In that thesis, the humility which has got a important place in people's life, Ottomans' position, not to trying to change one's mind non-Moslem to Islam religion in Ottoman Empires' term, available humilities are has been social, politics and etc reason and personal choice are seen. Although the government not to change one's mind to Islam, they (who has accept the Islam) weren't alone. The government tried to keep them with certain politics. I mean, helped to adaptation to their life. The decreases at XIXth century, in my opinion, government's political and economical positions has caused. Available humilities are made with religious sense, we think that. In that period, the result of external pressure's to Ottoman Empire, if we see that (to change one's mind from Islam to the other religion), the reason of to put in to practice their punishment. As a result, Ottoman history's, the humility behaviour seen in every period, both Ottomans' politics, social, economical etc positions and in XIXth century's external pressure decreased, continue.