Sosyal bilimler alanında kullanılmak üzere tip-1 ve tip-2 bulanık mantığın likert ölçeğe uyarlanarak web tabanlı çalışan yeni bir sistem gerçekleştirilmesi

Abstract

Yaygın bir şekilde kullanılan ve araştırmalar için çok önemli bir veri toplama aracı olan Likert tipi ölçeklerle ilgili çok sayıda eleştiri ve sakınca bulunmaktadır. Bu sakıncalardan en önemli olanlarından biri Likert ölçeğin sıralı bir ölçek mi? Yoksa ara-lık ölçeği mi? olduğu sorusudur. Bu soru sıralı ve aralıklı ölçeklerle elde edilen verilere uygulanan istatistiksel tekniklerin farklı olmasından dolayı oldukça önemlidir. Ayrıca Likert ölçeğin bir diğer sıkıntısı da yanıtlayıcılara belki de onların cevaplarını ifade et-memesine rağmen yine de seçmek zorunda kaldıkları belli seçenekleri sunmasıdır. Likert ölçek üzerinde kullanılacak nokta sayısı ve hangi nokta sayısının daha güvenli sonuçlar vereceği ise bir başka tartışma konusu olmuştur. Likert ölçek ile ilgili bu kadar dezavantaj ve eleştirinin olması göz önünde blundurularak bu çalışma bulanık mantığın gücünün kullanılarak araştırmalar için çok önemli bir yeri olan Likert ölçeğin dezavantajlarını kaldıracak uygulamalı bir araştırmadır.Bu tez çalışması uygulamalı bir araştırma türünde yapıldığı için www.fuzzylikert.com adında bir web sitesi kurulmuş ve yayına açılmıştır. Bulanık Likert ölçeğinin uygulanmasını sağlayan bu web tabanlı yazılım ile iki uygulama gerçekleştirilmiştir. Yapılan ilk uygulama neticesinde yüz yüze yapılan likert ölçek sonuçlarının tip-1 ve tip-2 bulanık likert sonuçlarından hem betimsel istatsitikler hem de ortalama ve korelasyon olmak üzere bir çok açıdan farklı olduğunu göstermiştir. İkinci uygulama sonuçlarında ise geliştirilen ölçek her üç yöntemde de farklı bulunmuştur. Çünkü madde toplam korelasyon değerlerine göre çıkarılan maddeler farklı olmakta ve bu farklılık da açıklayıcı faktör analizi sonuçlarını değiştirmektedir. Geliştirlen ölçeğe doğrulayıcı faktör analizi yapıldığında ise en iyi sonuçların tip-2 bulanık likert sonuçlarında ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Tip-1 bulanık mantık, Tip-2 bulanık mantık, bulanık li-kert ölçeği, www.fuzzylikert.com

There are a lot of criticisms and drawbacks about Likert-type scales which are widely used and a very important data collection tool for researches. One of the most important of these inconveniencies is whether Likert is an ordered scale or a rational scale. This question is very important because the statistical techniques applied to the data obtained by ordinal and rational scales are different. Also, another problem about the Likert scale is that it offer certain options, although they may not express their answers, but still have to choose. The number of points to be used on the Likert scale and which the number of points will yield safer results have been another debate issue. Considering such disadvantages and criticism about the Likert scale which is a crucial place for research, this study is an applied research that will remove the disadvantages of the Likert scale using the power of fuzzy logic.Since this thesis work was carried out in the way an applied research type, a website called www.fuzzylikert.com was established and opened for publication. Two applications have been realized with this web-based software that enables implementation of the fuzzy Likert scale.The results of in the first application show that the classical likert results are different from the type-1 and type-2 fuzzy likert results in terms of both descriptive statistics and mean and correlation. In the second application results, the developed scale was found to be different in all three systems. Because the items are different according to item total correlation values, so this difference also changes the results of explanatory factor analysis. It has been determined that the best results are found in the type-2 fuzzy likert results when confirmatory factor analysis is performed to the developed scale. Key Words: Tip-1 fuzzy logic, Tip-2 fuzzy logic, fuzzy likert scale, www.fuzzylikert.com