Halide Edip Adıvar, Aka Gündüz ve Reşat Nuri Güntekin`in romanlarında kadın

Abstract

Edebiyat, toplunda iç içe bir sanat dalıdır. Bu nedenledir ki edebi eserler, birey ve toplum olarak bizi her yönden kapsar, yaşamımızı bir ayna gibi yansıtırlar. Diğer taraftan da ideal olanı gösterir, geleceğimiz için rehber olurlar. Toplumun bir yansı ve ailenin temel taşı olan kadm da başlangıçtan bu yana, edebi eserlerde yerini ahr. Ancak, sosyal yaşamdaki etkisine paralel olarak, edebi eserlerdeki rolü değişir. islâmiyet öncesi devirde son derece etkin, erkekle yan yana bir yaşam sûren Türk kadını, Kül Tigin yazıtlarına ve Dede Korkut hikayelerine, aynı şekilde yansır, islâmiyet'le birlikte, Arap ve Iran kültüründen de etkilenen Türk toplumu, kadım pasif bir yasama iter. Divan Şüri'nde, bu içe dönük yaşamm izleri görülür. Tanzimat'ın başlangıcıyla, leaAmm toplum içindeki yeri tekrar tarbşıhnaya başlanır. Milli Mücadele döneminde ise yine aktif bir rol üstlenir ve eserlerde ideal tipler ön plana çıkar. Halide Edip Adıvar'm <T`^nır»1»^r<1fm Handan, Vurun Kahpeye ve Sinekti Bakkal'in baş katmmmnlım da ideal tiplerdir. Handan'm asli tipi, iyi eğitim altm^ dikkat çekici bir kadındır. Ancak üstün özelliklerine rağmen evleneceği inşam iyi secememesi, onun felaketi olur. Vurun Kahpeye'nin baş kahramanı Aliye de iyi eğitim görmüş, idealist bir genç kızdır, öğretmen olan Aliye, mesleğim severek yerine getirir. Fakat, kendi geçimini kendi lf«gy««M/ güzel, yalnız genç kızların varlığını, kabul edecek düzeyde olmayan toplum, onu ezer. Sinekli Bakkal'ın Rabia'sı ise özel derslerle kendini yetiştirir. Toplum içerisinde olumlu özellikleri ile dikkat çeker. Her üç tip de fiziğinden önce, karakteri ile çevresini etkiler. Handan, toplumsal olaylara aktif olarak katılmaz; ancak, onları düşünür ve tartışır. Mîllî Mücadele döneminde yaşayan bir kadın olarak Aliye, vatanı için elinden geleni yapar. Rabia ise tamamen çevresi ile meşguldür. Böylece Halide Edip Adıvar, kachn kahramanlarını yavaş yavaş kendi dünyasından çıkarır ve toplumla iç içe bırakır. Burada kadınların hem çahşryor, hem de manevi değerlerine son derece bağlı olmaları dikkat çekicidir. Aka Gündüz Dikmen Yddızı'nda, her yönden mükemmel olan Türkkadınını gözler önüne getirir. Yıldız çok güzel, eğitimli, vatansever, herkes tarafından hayranlıkla izlenen bir genç kızdır. İki Süngü Arasında'nın Emine'si ve Üvey Ana'nın Lâle'si ise, tüm olumlu özelliklerine rağmen, toplumdaki kötü niyetli kişiler nedeniyle haksızlığa uğrayan kadın tipleridir. Ancak sonunda gerçek ortaya çıkar ve örnek kişilikleri ile daha da yücelirler. Reşat Nuri Güntekin'in tipleri, birbirinden oldukça farklıdır. Çahkuşu'nun Feride'si, son derece espirili ve sıcak kanlıdır. Aynı zamanda çalışan, güzel ve yalnız bir genç kız olan Feride, fazlasıyla gururludur. Toplum problemleri ile ilgili değildir, ancak işini severek yapar. Dudaktan Kalbe'de Lftmia, içe kapanık fakat, manevi yönden güçlü bir genç kızdır. Eski Hastalık'ın Züleyha'sı ise, olumsuz özelliklerini değiştirebilmiş; kararlı, kendine güvenen bir tiptir. Yardımcı kadın kahramanlar, asli tipleri daha belirgin hale getiren veya onların davranışlarım değiştiren, toplumun her kesiminden alınmış, değişik özelliklere sahip kişilerdir. Sonuç olarak yazarlarımız, `toplum için sanat` ilkesinden hareket ederek îğitimli, çalışkan, üstün ahlâklı, milli değerlere bağlı, vatansever, erkekle omuz mıuza yürüyem aym zamanda ryi bk frnek olarak sunmuşlardır.

literatüre is an art with in the society. Therefore, literary works cover us as a individval and social. They reflect our lifes like a miıror. Ât the same time, they show ideal öne, guide for our future. Woman, is half of society and the base of femily, takes place in Uterary works, too, from the begining. But her role changes in a form of parallel her eflfect to sociel life. Before the religion of islam, Turkish woman was side by side man and used to live an extreme effective life and this situation was reûected in tiıe same way in Kûltigin inseriptions and Dede Korkut stories. Together islam, Turkish society, was influenced of Arab and Iran culture, pushed the woman to passive life. The proof of this introvert life was seen in Divan Şiir(Classical Turkihs Poetry). With begining of Tanzimat(Refonn) the place of woman in the society was begun to be discussed again. However in the term of Milli Mücadele( National struggle) she under took an activ© role and ideal typies became very important in vrorks. Halide Edip Adıvar's novels, Handan(Handan), Vurun Kahpeye(Shoot to Whore) and Sinekli Bakkal{HtyMl Orocery)'s heroes are ideal typies. too. Handan(Handan)'s hero is a well educated, arresting woman. But, al though her superior chamcteristic, she couldn't choice o good husband and this became her disaster. Vurun Kahpeye(Soot to Whore)'s hero, Aliye, is a well educated, idealist young girl, too. Aliye is a teacher and she carries out her jo with loving. But, society which can't accept personality of beatiful, alone, young giriş, eam her own daily bread by herself, reduces her. As for Sinekli Bakkal(Flyull Grocery)'s Rabia brings up herself by personal teacher. Se attracts with positive characteristics in the society. Three typies affect their environment wtth character before physical appearance. Handan doesen't join social events actively hovvever she thinks and discusses them. Aliye, as a womaa, h'ves in term of Müh* Mücadele(National struggle), does what she can for her counuy. As for Rabia is completely busy with her environment Thus, Halide Edip takes out her heroine from own inner world slowly, and she leaves themV within the society. At here, women's being both woridng and connected to moral values extremely, is arresting. Aka Gündüz considers a perfect Turkish woman in Dikmen Yıldızı(Yıldız of Dikmen). Yıldız is avety beautiful, eduoated, patriot, young girl whioh is watohed by everybody admirationly. As for tki Süngü Arasında( Between two Bayonet)'s Emine and Üvey Ana( Step-Mother)'s Lale are heroine typies who are seen unjust by havbg evil intention persons insooiety. Altough they have vvhole positive characteristics. But, in the end, real appears and they rise with sample personality. Reşat Nuri Güntekin's heroes are rather different from eachother. Çahkuşu( Goldcrest)'s Feride is an extreme witty and warm- hearted. At the same time, Feride who is a hard working, beautiful and alone, young girl, is more ıhan proud. She isn't interested in social problems, but she does her job with loving. Lamia in Dudaktan Kalbe( From lip to Hfiart) is an autistic girl but she is a powerfiıl young girl from moral point of view. Eski Hastahk(Old Disease)'s Züleyha who can have changed her negative peculiarities, is a decided and has self-reliance type. Assistant characters who have different charecteristics and are taken from every part of society, restrict hero ör change their behaviour. As a result of our authors have served an educated, hard- working, superior moral, connected national values, patriot, walking shoulder to shoulder man, also, a good mother, wife as an ideal woman type to our sooiety as a model mth acting from principle of `the art is for society`.