Türkiye`de altın borsası ve borsada fiyatların oluşumu

Abstract

ÖZET Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de halkın altına olan ilgisi çok eski tarihlere dayanmaktadır. Geleneklerine çok bağlı olan Türk inşam bu kıymetli madene diğer birçok ülke insanından farklı olarak özel bir önem vermiştir. 1996 yılında 3490 ton olan dünya altın talebinin 135 tonu Türkiye' ye aittir. Her yıl yaklaşık olarak 1,6 milyar dolarlık külçe altının, ithal edilerek kuyumcu sektörünce işlendiği ülkemizde, ancak Temmuz 1995 tarihinde bir allın borsası kurulabilmiştir. Bu çalışmamızda Türkiye'deki Altın Borsası uygulamasını ve borsa'da fiyatların oluşumunu incelerken, önce dünya allın fiyatlarım etkileyen faktörleri, daha sonra da Türkiye'deki altın fiyatlarım etkilediği varsayılan faktörlere değinilerek bu faktörlerin külçe altın fiyatlarım etkileyip etkilemediğini tesbit etmeye çalıştık. 1990 yılından sonra belli dönemlerde düşmeye başlayan dünya allın fiyatlarına rağmen, Türkiye'de, altının TL/gr. fiyatının yüksek görünmesinin nedeni; ABD dolarının Türk lirası karşısında sürekli değer kazanması ve ülkemizde yapılan devalüasyonlardır. İstanbul Altın Borsası'nda külçe allın fiyatlarım belirleyici birinci unsurun, dünya altın fiyatları olduğu, dünya alim fiyatlarının ise tek basma arz ve talebe göre oluşmadığı, ürerim maliyetleri, enflasyon, ekonomik büyüme hızı, döviz kurları, reel faiz hadleri, politik ve ekonomik gelişmeler gibi belli başlı faktörlerin ortak etkisi altında şekillendiği anlaşılmaktadır. Son olarak; Türkiye'de altın fiyatlarım etkilediği varsayılan enflasyon, döviz kurları, Gayri Safi Milli Hasıla'daki gelişmeler, faiz hadleri, vb. faktörler ayrı ayrı arz ve talep dengesinde değişiklikler yaratsa da, fiyatı belirleyici temel unsurlar olmadığı, bu sebeple yurtiçi altın fiyatlarının dünya altın fiyatları doğrultusunda hareket ettiği sonucuna vardık.

ABSTRACT As in many countries, the interest of the people for the gold is based on the ancient times in our country, too. The Turkish people who devote themselves to their traditions have given too much importance differently from the other countries people 153 tons of the golden lump demand which were 3490 in 1996 belong to Turkey. In our country where 1.6 million dollar lump gold is processed every year, a Gold Exchang could be founded just in 1995. With this work, while having examined the Gold Exchange in Turkey and the constitution of the price, we first examined the world golden prices, then pointed out the factors being supposed that they influence the golden prices in Turkey and also we tried to fix whether these factors influence the lump golden prices. After 1990, in spite of the reducing of the world golden prices at a particular time, the reason for what the gr/ TL. price of gold in Turkey seens high is having the valve of the ABD dollar opposing the Turkish Liras and the devaluation in our country. In Istanbul Golden Exchange, the first factor of the lump golden prices is the world golden prices; the world golden prices not only come into according to the supply and demand but also come into according to the costs of production, inflation, economical developing speed, exchange rates, reel interest rate, political and economical progress. Finally, although the factors such as the inflation which is thought to influence the golden prices in Turkey, exchange rates, the level in Gross National Product, interest rate etc... create the difference between the supply and the demand, it is resulted that they aren't the basic factors for the price; because of this the inner golden prices occur because of the world golden prices.