2. Abdülhamid`in İslam birliği politikası ve Osmanlı Devleti ile Türkistan hanlıkları arasındaki münasebetler

Abstract

11 ÖZET 1 8. ve 19. yüzyıllarda çok hızlı bilimsel ve kültUrel değişikliklere maruz kalan dünyada bazı devletlerin sanayi inkılâbından sonra Osmanlı Devleti 'nden daha iyi duruma gelmeleri, Osmanlı Devleti'ni de yeni arayışlara itmiştir. Tanzimat ve Islahat Fcrmanlarıyla başlayan Osmanlı yenileşme hareketleri belli fikirlerin bombardımanı ile karşılaşmıştır. Tanzimat ve Islahat Fermanlarıyla ihmal edildiği iddia edilen Osmanlı Devletindeki Müslüman tebaa kendi ön plana çıkaracak fikir akımlarım desteklemiştir. Kuleli vakıası olarak bilinen olayla ilk defa sistemli bir Islâmi başkaldırı olmuş ve daha sonra II. AbdUlhamid döneminde de ülke siyaseti olarak lslâmî muti İler ağır basmıştır. Avrupalıların pan islamizm dedikleri bu siyasî akım için islâm! olmaktan çok siyasî terimlerle donatılmıştır. Avrupalı yazarların ısrarla vurguladıkları panislâmizm karşısında Türk ve doğulu yazarlar, İslama inanan insanların siyasî ve ekonomik olarak kötU gidişine Müslümanca bir tedbir olarak nitelendirmişlerdi. İslâm Birliğinin (Panislamizm) en aktif uygulandığı dönem olan II. AbdUlhamid döneminde en çok İslâm Birliği eğitimde ve dış siyasette etkisini göstermiştir. ilgilimde yapılan atılımların temelinde II. Abdülhamid'in uygulamak istediği siyasetin, halkın eğitim seviyesinin yüksek olmasıyla doğru orantılı olması vardır, liğitimin yozlaşması ve dolayısıyla İslâm Dininin gereklerinin öğrenilmemesi emperyalist devletlerin oyuncağı anlamına gelmektedir. Gelişmişliklerini ve varlıklarım sömürge altında tuttuğu insanlara borçlu olan Avrupalı emperyalist devletler İslam Birliği siyasetini bazen kendi çıkarları için kullanmaktan da çekinmemişlerdir. Sömürge altında tuttuğu insanların çoğunun Müslüman olması ve Osmanlı Sultanı'nın Halife sıfatına işaret ederek OsmanlıIll Dcvleli'nc bağlılıklarını bildirmeleri Avrupalı Devletleri tedirgin etmiştir. Bu çerçevede dış siyasetine hüviyet kazandıran II. Abdülhamid, uyguladığı İslâm Birliği siyasetini sadece siyasî olarak değerlendirmeyerek samimi bir Müslüman gibi davranmıştır. islâm Birliği siyaseti çerçevesinde Osmanlı Devleti sınırları dışındaki Müslüman Türklerle yakından ilgilenen II. Abdülhamid Han, onların dertleriyle derllcnmiştir. Türkistan Hanlıklarının Rus işgaline maruz kaldığı yıllarda tahta geçen ve unların durumlarından devamlı surette haberdar olan II. Abdülhamid Türkistan Hanlıklarında yaşayan Türklerin daha kötü duruma düşmemeleri için siyaseten gerekeni yapmıştır. II. Abdülhamid'lc başlayan ve Gaspıralı İsmail Bey ile devam eden Orta Asya MUslümanlarını birleştirmeleri çabaları günümüze kadar devam edegelmiştir.

IV SUMMARY IJcing a better situation of some countries in the world, which were under the influence of quick scientific and cultural changes, in 18 th and 19 th centuries, made the ottoman Emphirc searches for a new way. Ottoman renavating movements, that began with Tanzimat (Reform) and Islahat (Improvement) Commends, were faced with the opposition of same definite, ideas A muslim community in the Ottoman Emphire, which was claimed that being neglected by the Tanzimat and İslahat Commends, supports the some idea trends which could bring them to the frontpland. First systematical Islamic rebellion was the event which was Known as Kuleli Occurence, and then Islamic Patterns had strong influence on country policy in the periot of II. Abdülhamid. This trend which was Known as J'an-lslamizm by the European, ordnanced with political terms instead of islamics. l'an-lslamizm which was stressed by the Europeans insistingly, was seen as an Islamic precaution to the bad political and economical situation of muslims. by Turkish and Eastern writers. Islam Community (Pan-lslamizm) was most effective on education and forcing affairs when it was applicated most widely in the II. Abdülhamid periot. In the base of educational interferences, the policy which II. Abdülhamid wanted ta applicatc, had right ration with the high educational level of the public The corruption in education and not learning necessities of the Islam religion, means being a servant of the imperialist governments. European Imperialist governments which were owing their improvements and beings to the people who were living in their colony, sometimes used the policy of Islam Community for their benefits. Most of the people who were living in colonies of European Governments, were muslims and they announced their attachment to the Sultan of ottoman for being Caliph, and these made the European countries irritated. II. Abdülhamid who made his foreign affairs' s character in this border, behaved like a sincere muslim by applicating Islam Community policy nat only political.II. Abdülhamid Han who was interested with the muslim Turks who were outside of the Ottoman Empire's barders in the policy of the Islam unity, was worried about their problems. II. Abdülhamid who was successed to the throne in the years that the Türkistan saverignties were subjected to the Russian occupation, and he was continously aware of their situations, did the neccessity politically in order to provide the Turks lived in the Türkistan saverignties from the bad situations. The unity efforts of the Middle Asion Muslims that were began with II. Abdülhamid and continued with Gaspira's Ismail Bey, have continued to these days.