1255-1256 (1839/1840) şer`iyye sicilinin transkripsiyon ve değerlendirmesi

Abstract

ÖZET Şer'iyye Sicil Defteri kayıtlan, Osmanlı dönemindeki şehirlerin sosyo-ekonomik yapısının ortaya çıkarılması bakımından önemli arşiv belgeleri içersinde yer almaktadır. Bu bakımdan biz bu çalışmamızdan Çanakkale'ye ait Milli Kütüphanede bulunan 1122 nolu Şer'iyye Sicil Defterini inceledik. Bu çalışmamız bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında öz olarak Şer'iyye Sicil Defterlerinin kapsadığı konuları, Osmanlı döneminde kaza idaresi hakkında ve Çanakkale'nin tarihi gelişimi hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Şer'iyye Sicil Defterinde tespit ettiğimiz belgelerin çeşitlerinin sınıflandırılması, kaç tane olduğu ve tezimizde yer aldıkları sayfaları gösterir tablolar yer almaktadır. İkinci bölümde Belgelerin defterde yer alan belgelerin değerlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır. Bu kısımda kendi içinde altı kısma ayrılmıştır. Birinci kısım İdari yapı işlenmiştir, burada Hicri 1255-1256 (Miladi 1839-1840) yılların Çanakkale'nin bağlı olduğu sancak, yerleşim birimlerinden kazaları, köyleri ve mahallerinin tespitine yapılmıştır. İkinci kısım Ekonomik yapı ele alındı. Bu dönemde Çanakkale şehrinde bulunan mesleki grupların adları, tarım, ziraat ve hayvancılık dununu belgelerdeki kayıtlardaki tespitlere dayanarak açıklanmaya çalışılmıştır. Bir de kısaca fiyat tespiti olarak adlandırabileceğimiz narh kayıtları bölümü yer almaktadır Narh tespiti bakımından defterimiz çok zengindir. Çünkü defterimizde Cemâziyel-âhir 1255 ( Ağustos 1839). Rebi'ül-evvel 1256 (Mayıs 1840) tarihleri arasındaki 11 aylık zaman içinde (bazı aylarda iki adet narh tespiti yapılmıştır.) 16 adet narh tespiti kaydı olması bu dönemde şehirdeki ekonomik yapı tespiti hakkında önemli bilgiler vermektedir. Üçüncü kısımda ise Çanakkale'deki sosyal ve kültürel yapıdan yani nüfus yapısı, müslim ve gayr-ı müslim arası ilişkiler, belgelerde yer alan isim ve lakaplar, halkın kullandığı giysiler, kitap adları, bu dönemde şehirde bulunan tekke, vakıf eserler, camiler ve hanlarınisimleri, terekelerde kayıtlı olan. kullanılan araç ve eşyalar, takılar, zinet eşyaları ve en son olarak aile yapısını içine alan terekelerden tespit edilebildiği kadarıyla evlilik ve çocuk sayıları hakkında bilgi verilmiştir. Dördüncü kısımda Askeri yapı hakkında kısaca bilgi verilmeye çalışılmıştır. Burada Çanakkale'deki askeri görevliler ve tabyaların isimleri ve boğazda yer alan kalelerin isimleri defterdeki kayıtlara göre tespit edilmeye çalışılmıştır. Beşinci kısımda defterdeki kayıtlara göre bu yılda Çanakkale'deki konsolosluklarla ilgili işlemler ve faaliyetlerden bahsedilmiştir. Son olarak ikinci bölümün altıncı kısımda ise menzilhane ve kirahanelere bu dönemde yapılan masraflar yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise belgelerin transkripsiyonu yapılmıştır. Ek bölümünde de defterin orijinal metninin fotokopisi yer almaktadır.

SUMMARY The records of conanical judicial notebooks is to occupy a place in the important archive documents that are explained socia- economic structure of towns in the Ottoman period of time. In our works, we analysed to the 1 122nd conanical judicial notebooks in the Çanakkale National Library. Our works occur from only ome introduction and three parts. Introduction gives us information about subjects of conanical judicial notebooks, administrative district in the Ottoman period of time and historical development of Çanakkale. The part one shows clasification of connanical judicial notebooks, how many documents there are and some tableous. In the part two; there are evaluation of documents. This part seperate to the seven section. It gives information abaout administrative structure. In here make ascertain starboard, counties from settlement units, villages and streets of Çanakkale. In the second section ; there is economic structure. This section explains names of professional groups, agriculture and conditions of stock-breedding. In addition: there are ascertain of price that we are called 'NARH' records in te Ottman Turkish Language. There are a lot of narh records in our works. Because in our works; there are 16 narh records between Agust 1839 and May 1840. This 16 narh records gives important information about economics structure of Çanakkale. The third section explain social and cultural structure of Çanakkale, demographic structure. relationship between Moslem and Non Moslem. names in the douments. uses clothes by the public. names of books, dervish lodges, wakfs. mosques and names of caravansary, heritage, use equipments and about number of the married and child. The millitary structure of Çanakkale is described in the section four. According to the notebooks records ; it gives information about millitary charged names of bastions and names of castles in the strait of Çanakkale.Acording to the notebooks records in the section five ; it is explained concerned with process and activities of consulates. There are spends for menzilhane and kirahane in the section six. Finally ; in section seven, doccuments are evaluated that concerned with health and prepare of environment. In part three are made transscripts of documents. And also, in the end of the our works, there are copies of original documents that a different skin.