Yakaafşar kasabası anlatı türleri üzerine bir inceleme (hikaye, masal, fıkra)

Abstract

Bu çalışmada, İsparta'nın Aksu ilçesine bağlı Yakaafşar kasabasından 1998-2000 tarihleri arasında on dört kaynak kişiye başvurularak derlenen sözlü anlatı türleri (hikâye, masal, fıkra) tahlil edilmiştir. Dört hikâye, kırk iki masal ve otuz fıkranın incelenmesine dayanan bu çalışmanın Giriş'inde, çalışma için gerekli olduğu düşünüldüğünden, derleme yapılan bölgenin tarihi, coğrafyası ve kültürel yapısı üzerinde durulmuştur. Üç bölümden oluşan çalışmanın Birinci Bölüm'ünde, sahadan derlenen 'halk hikâyeleri' ele alınmıştır. Öncelikle hikâyeler, Eberhard-Boratav'ın Typen Türkishcer Volksmarchen (TTV) adlı eserindeki tip numaralan esas alınarak incelenmiş ve dört hikâyeden sadece bir tanesinin tip numarası verilerek tahlilleri yapılmıştır. İkinci Bölüm'de, derlenmiş olan kırk iki 'masal' ele alınmış ve bunların da tip numaraları belirlenerek özetleri verilip değişik kaynaklardaki varyantları tespit edilmiştir. Daha sonra, masalların Motif-İndex'e göre motifleri çıkarılmaya çalışılmış ve masallarla ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır. Sözlü anlatı türleri içinde canlılığını ve işlevini bugün de devam ettiren 'fıkra'ların tahlilleri de çalışmanın Üçüncü Bölüm'ünü oluşturmaktadır. Derlenen otuz fıkra, bu bölümde, tasnif edilip gülme kuramlarına göre incelenmiştir. Bu bölümden sonra gelen Sonuç'ta, ele alınan anlatı türleri ile ilgili tahlillere ve bu türlerin adı geçen kasabadaki durumuna yönelik yorumlara yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda, derlenen metinlerin tamamı verilmiştir. Bu metinlerin daha iyi anlaşılması için 'Mahallî Kelimeler Sözlüğü' eklenmiştir.

In this thesis, the oral narratives (folk story, tale and joke), which were collected by resorting fourteen people from Yakaafşar that is a town in İsparta are analysed in detail. This study based on the analyses of four folk stories, forty-two tales and thirty jokes. Tn the introduction of the study, because of its necessity for better understanding, some information on the historical, geographical and culturel structures of the region are given. The first chapter examines the folk stories, which were collected from the region. Firstly, the folk stories are analysed according to the type numbers in Eberhard- Boratav's TTV. Of four folk stories, it is determined that only one has a type number. After that, the plots of the folk stories and the squence of their motifs are given and analysed. Tn the second chapter, the forty-two tales collecting from the region is examined. After giving the summaries of these tales, the type numbers of them are determined. The variants of the tales are also emphasized. After that, the motifs of the tales are presented in accordance with Motif-Index and a general evaluation is made about the tales. The analyses of the jokes that still save their vitality and functions are dicussed in the third chapter. The thirty jokes that belong to the region are examined accordance with the theories of humour as categorizing them. The conclusion of the thesis includes the general analyses of the oral narratives examining in the present study and the interpretation about the special situations of these oral narratives in region. At the end of the study, the whole texts that were collected are given. Tn order to better understanding of those texts, a `Dictionary of Local Vocabularies` is added.