Özbek Türkçesinin kuruluş dönemindeki ses bilgisi özelliklerinin karşılaştırılması

Abstract

ÖZET Çalışmanın temelini geçiş dönemi ve günümüz Özbek Türkçesi şekil bilgisi öğretimi genel özelliklerinin ve ad türünün karşılaştırılması oluşturur. `Türk dilinin lehçe, şive ve ağızlarındaki farklılık ve benzerliklerin ortaya çıkarılması Türk dilinin birliğini güçlendirecek, zenginliğini arttıracaktır.` düşüncesi bu çalışmanın temel dayanağıdır. Bu temel dayanaktan hareketle günümüzde üniversitelerde okutulan şekil bilgisi kitapları incelenmiştir ve içeriği bakımından geneli temsil eden `Hazirgi Özbek Edebiy Tili` kitabı seçilmiştir. Bu kitabın şekil bilgisi genel özellikleri ve ad türü, geçiş dönemi şekil bilgisi özelliklerini içeren `Sarf m kelime ve türlerinin genel özellikleri ve ad türü ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmalarda bir dilin yapışım terimlerin, tanımların, sınıflandırmaların ve yaklaşımların belirlediği düşüncesinden hareket edilmiştir. Karşılaştırma bölümünü şekil bilgisinin genel özelliklerinin ve ad türünün terimlerinin, tanımlarının, sınıflandırma ve yaklaşımlarının karşılaştırılması oluşturur. Karşılaştırmaların sonuçlan geçiş dönemine nazaran günümüz şekil bilgisi genel özelliklerinin ve ad türünün, yine anlam temelinde, geliştiği düşüncesini ortaya çıkarmıştır. Geçiş dönemi Özbek Türkçesinde ad türünün işlenmesinde anlamı ön plana çıkaran üretken / dönüşümcü dil biliminin izleri görülür. Günümüz Özbek Türkçesi ad türünde ise üretken / dönüşümcü dil biliminden çok yapısalcılığın izleri görülür.

11 ABSTRACT The essence of this study is based on a detailed comparison of noun types and the the general structures of the the teaching of Uzbek Turkish language syntax today and in the transition period in 1927's. This study rests on the idea that 'the revealing of the difference and the similarities between the dialects and sub-dialects of the Turkish language will strengthen and enrich the unity of the Turkish Language. Considering the above-mentioned idea as the starting point, the syntax books taught at the universities today have been studied and the book' Hazingi Özbek Edebiy Dili', which represents the general in terms of content, has been determined. The general characteristics of syntax and noun type of this book have been compared with the general characteristics and noun type the words and types of Sarf, which includes the syntax characteristics of the 'transition period1. In this comparative study, the fact that the structures of two languages are chacterized by terms, definitions, classifications and approaches has become the starting point.of this study. The comparision of terms, definitions, classifications and approaches of the general characteristics and noun types of the syntax makes up the comparative part of the study. The results of the comparisions disclosed the idea that the general structures and noun types of syntax has developed on the basis of meaning today, compared to the transition period.