Anadolu efsanelerinin dil özellikleri ve eğitim işlevleri

Abstract

ÖZET Bu araştırmada yer alan 101 Anadolu Efsanesi, eğitim değerleri ve dil özellikleri açısından beş bölümde incelenmiştir. Giriş Bölümünde efsanenin tanımı yapılmış, bu konuda oluşturulmuş çeşitli tasnifler verilmiş ve efsane, diğer yazın türleriyle karşılaştırılmıştır. I. Bölümde efsanelerin eğitimsel işlevlerini örnekleyen ileti dizini oluşturulmuştur. Buna göre: A-Etik İletiler B-Sosyolojik İletiler C-Psikolojik İletiler D-Ekonomik İletiler E-Diğer İletiler olmak üzere toplam 5 ana, 26 ara başlık altında 273 ileti saptanmıştır. Ayrıca bu bölümde efsanelerde yinelenen iletiler, işlevsel nitelikleri bakımından genel olarak değerlendirilmiştir. II. Bölümde, efsanelerdeki kahramanlar kadın ve erkek bağlamında ele alınarak üstlendikleri tipsel özellikleri tüm boyutlarıyla incelenmiştir. III. Bölümde efsaneler dil özellikleri açısından; ses bilgisi, biçim bilgisi, (sözcük türleri, ek-kök özellikleri... vb. ) söz dizimi, sözcük grupları, anlam bilgisi, ad bilimi ve söz varlığı ana başlıkları altında irdelenerek dil öğretiminde kullanılabilecekleri ortaya konulmuştur. IV. Bölümde ise efsane metinleri ve bunların ileti dizinleri; o efsanedeki özel olayları yansıtacak biçimde, iletinin yanında ifade edilerek metinden hemen sonra gösterilmiştir. Sonuçta ise, ilk dört bölümde incelenen konular topluca ele alınmıştır. Efsanelerin iletilerinden yola çıkılarak eğitimsel işlevleri belirtilmiştir. Bunun yanında efsanelerin, dil öğretimini tekdüze bilgi sıkıcılığından kurtaracakları ve tümdengelim yöntemi içerisinde öğretim materyali olarak kullanılabilecekleri gösterilmiştir.

SUMMARY The 101 Anatolian Legends in this research have been examined in five categories according to their educational values and language features. In the introduction chapter a definition to legend has been given, and various classifications related to this subject have been given, and legend has been compared to other forms of literary writings. In the chapter I, a set of messages which shows the educational functions of legends has been arranged. To this : totally 273 messages have been found out under 5 main tittles as A- Ethic Messages B- Sociological Messages C- Physiological Messages D- Economical Messages E- Other Messages and 26 sub-tittles. In addition, in this chapter the repeated messages in the legends have been evaluated generally from the point of their functional features in legends. In the chapter II, dealing with the heroes / heroines in legends in context of female and male, their typical characteristics have been examined in all dimensions. In the chapter III, legends have been shown to be able to be used in teaching of language, examining them in detail under the tittles of phonology, morphology ( forms of word, features of endings - roots, etc. ) order of word, groups of words, semantic, nameologly, presence of word. In the chapter IV, the texts of legends and sets of messages of them have been shown just after the text as expressed near the messages in a way to reflect the specific incidents in that legend. In chapter V which is the conclusion one the topics which were examined in the first four chapters have been dealt with totally, and the educational functions of legends have been shown basing them on their messages. Legends have been shown to avert language teaching from monotony of mere knowledge, and to be able to be used as materials of teaching in the examples to be given in the method of deduction.