Liman Tepe, Bakla Tepe ve Kocabaş Tepe insan yüzlü kapları

Abstract

ÖZET Prehistorik dönemlerden itibaren çok yoğun bir iskana sahne olan Ege Bölgesi'nde en çok tercih edilen yer, İzmir Körfezi ve çevresi olmuştur İzmir Körfezi kıyılarındaki prehistorik merkezlerden Liman Tepe, Bakla Tepe ve Kocabaş Tepe'de yürütülen arkeolojik çalışmalarla Ege arkeolojisine çok önemli katkılarda bulunulmuş, özellikle de Ege ve İzmir Bölgesinde Bronz Çağlan boyunca bir kültürel beraberliğin varlığı aydınlık kazanmıştır. Çanak-çömlek repertuarında ayrıcalıklı bir yapıya sahip olan insan yüzlü kapların incelendiği bu çalışmada, Liman Tepe, Bakla Tepe ve Kocabaş Tepe'den bulunmuş bu malzeme grubu incelenerek, bir katalog oluşturulmuştur. Kazı malzemesinin diğer bölge ve kültürlerdeki örneklerle karşılaştırması yapılarak bir dağılım haritası çıkarılmaya ayrıca sanatsal ortaya konularak insan ve sosyal yaşamıyla ilişkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda ele aldığımız malzemeler, bilim dünyasında `antropomorf kaplar` olarak genel bir isimle anılmaktadır. Ancak incelediğimiz örnekler bize, insan yüzlü kaplar ile antropomorf yani insan biçimli kapların farklı ele alınması gerektiğini göstermiştir. Kaplar üzerinde görülen yüz sembolü bir varlığın temsilidir ve bu tür kapların dini rolü yadsınamaz. Kaplardaki bu şekillendirme farklı uygulamalarla bile olsa geç dönem örneklerinde de izlenmekte ve devamlılık gösteren bir sanat anlayışını ortaya koymaktadır. Sınır tanımaz bir yayılım gösteren bu kaplar, Mezopotamya, Anadolu, Ege Adaları, Balkanlar ve İberik Yarımadası gibi çok geniş bir dağılım haritasına sahiptir.

ABSTRACT This thesis focuses on the anthropomorphic pots recovered from the three major Bronze Age sites of the İzmir region: Liman Tepe, Bakla Tepe, and Kocabaş Tepe. These relief decorated pots, which are mainly represented by fragments, are described in detail in reference to shapes, fabric, decoration, and manufacturing techniques. Because similar pots are found in a large geographical area that covers much of the Aegean, Anatolia, Mesopotamia, and the Balkans, the evidence iş used to reconstruct the ways how these artifacts were used and understand the nature of cultural interactions during this period. The results of this study imply that anthropomorphic pots were not the object of daily life, but of special artifacts with some kind of religious value, their presence in mortuary contexts is one of the indications of this assumption. The presence of similar anthropomorphic pots in a large geographical area demonstrate the extent of cultural interactions during this period and suggests that the cultures of these different regions shared a similar ideology in the way these distinctive pots were used. This conclusion is not surprising in view of the fact that the îzmir region was located ona very strategic location that tied the east with the west.