Ayşe İlker`in çocuk edebiyatı ile hikâyelerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu yüksek lisans tezi bir çocuk edebiyatı yazan olan Ayşe İlker'in `Bir Başka Sevda` hikâye kitabının incelenmesi modelinde betimsel bir araştırmadır. Giriş bölümünde Türk çocuk edebiyatının tarihî gelişimi ele alınmıştır. Birinci bölümde Ayşe İlker'in yaşam öyküsü ve eserleri ele alınmıştır. Tezimizin konusu olan Ayşe İlker'in Bir Başka Sevda hikâye kitabındaki 10 hikâyesi 2. bölümde incelenmiştir. Yazarın bu hikâyeleri eğitim ve dil özellikleriyle incelenmiş, ana dili eğitimine katkıları araştırılmıştır. Bu hikâyelerin önce kısaca tanıtımı yapılmış, özeti verilmiştir. Hikâyeler zaman, çevre ve olay örgüsü, kişiler, dil, anlatım ve sunuş biçimleri bakımından analiz edilmiştir. Ayrıca hikâyeler okura verilen mesajlar bakımından ele alınmış, ana dili eğitiminde hikâyelerden nasıl yararlanılabileceği açıklanmıştır. Böylece hikâyelerin çocuk edebiyatı açısından değerleri ortaya konulmuştur. Ayşe İlker, Türk dili araştırıcılığının yanı sıra edebî ürünler veren başarılı bir yazardır. Çok yönlü bir kişiliğe sahiptir. Özellikle de tahkiye tekniğinde ustalaşmıştır. Hikâyeleri gerçekçi tarzdadır ve eğitsel açıdan değerli yapıtlardır. Hikâyelerinde, kahramanlarının psikolojisini çok iyi yansıtmıştır. Bu yüzden de hikâyelerinden ana dili derslerinde yardımcı materyal olarak yararlanılabilir. Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırılması etkinliklerinde hikâyeleri kullanılabilir. Ayşe İlker'in hikâyelerindeki kahramanlar diğer çocuk kitaplarındaki kahramanlar gibi idealize edilmemiştir. Çocukta gerçeklik hissi uyandırırlar. Günlük hayatta karşılaşılabilecek reel tiplerdir. Ulaşılmaz değildirler. Düşünür ve duygulanırlar; hata yapabilir, kendi kararlarını kendileri alabilirler. Diğer çocuk kitaplarındaki kahramanlar gibi yapmacık değildirler. Olumlu ve olumsuz özellikleri bir arada bulunduran kişilerdir ve yapaylık izlenimi uyandırmazlar. Doğal tiplerdir. Bu yüzden okur, Ayşe İlker'in hikâyelerini okuduğunda onlarda kendinden bir şeyler bulur ve kahramanla kolayca özdeşleşip eserin sihirli atmosferine dalar. Hikâyelerin sürükleyiciliği ve dilinin şiirselliği ile büyülenmiş gibi hisseder ve kitaba kendini kaptırır.Ayşe İlker dil olarak yalın bir anlatım yeğlemiş, uzun cümlelerden kaçınmıştır. Yer yer devrik cümleler kurmuştur. Çocukların kelime dağarcıklarının geliştirilmesinde hikâyelerinin oynadığı rol yadsınamaz. Hikâyelerin dili sürükleyici ve akıcıdır. Ayşe İlker'in hikâyeleri hoşça vakit geçirtirken eğitir. Millî, kültürel, ahlakî ve kişisel değerleri çocuğa kazandırır. Ayşe İlker, yazdığı hikâyelerle çocuk okurlarına çeşitli mesajlar vererek onların millî, ahlakî ve sosyal yönden kendilerini yetiştirmelerine önayak olmuş; kendini gerçekleştirme süreçlerinde eserleriyle onlara rehberlik etmiştir. Yalnız bu mesajlarım tahkiye tekniğinin içinde eriterek vermiş, didaktiklilikten tahkiye tekniğini ustaca kullanarak kurtulmuştur. Ayşe İlker'in hikâyeleri, ilköğretim ikinci kademe öğrencilerine hitap eden eğitici, öğretici niteliği olan edebî ürünlerdir ve çocuk edebiyatı açısından önemlidir.

Ill ABSTRACT This master thesis is a descriptive study in the model of the examining the story book named `Bir Başka Sevda` by Ayşe İlker, a child literature author. In the introduction section, the historical development of Turkish child literature has been handled. In the first chapter, Ayşe İlker' s life and works have been dealt with. 10 stories available in Ayşe İlker's `Bir Başka Sevda`, which is the subject of the thesis, have been examined in the second section. Her stories have been analyzed in terms of education and language properties and its contribution to native language teaching has been researched. To begin with, brief introduction of these studies has been done and their summaries have been presented. The stories have been analyzed in terms of time, setting and plot, language, narration and presentation manner. Moreover, the stories have been handled in terms of messages carried to the reader and it has been explained how to benefited from the stories in native language teaching. Thus, the importance of the stories for the child literature has been put forward. Ayşe İlker is also a successful author introducing new literary works besides being a Turkish language researcher. She has a many-sided personality. Especially, she has mastered investigations. Her stories are realistic styles and valuable works from educational point of view. In her stories, she has mirrored her characters' psychology well. Therefore, her stories can be benefited from as supplementary materials in native language classes. They can be used to help children acquire the reading habit. Characters in Ayşe ilker's stories haven't been idealized as in other child books. They arouse the sense of reality in the child. They are the real figures that the child may encounter. They are not inaccessible. They think, may be moved, make mistakes, make decisions. They are not artificial as the ones in other child books. They are the figures sharing positive and negative features and never seem to be artificial. They are natural figures. For that reason, the reader finds things for him/herself in Ayşe İlker's stories and feels the magical atmosphere of the workIV easily identifying him/herself with the hero/ine. S/he is fascinated by the magic through the stories' charm and narration's poetic quality. Ayşe ilker has preferred a plain narration and refrained from long sentences. Occasionally, she has used inversions. The role of the stories to enlarge the children's vocabulary cannot be denied. The narration of the stories is fascinating and smooth. Ayşe İlker' s stories educate while the reader enjoys him/herself. They convey the national, cultural, moral and individual values to the child. Ayşe İlker motivates her child readers to improve themselves nationally, morally and socially by conveying them some messages, guides them in the process of self-actualization. But, she gives these messages coating them with investigation technique and gets rid of being didactic by using investigation technique skillfully. Ayşe İlker' s works are literary products, suitable for main stream second level students; having didactic and educational properties and are important for child literature.