Türkiye`de yağışların şiddet bakımından alansal ve zamansal değişkenliği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de veri süreleri 34-73 yıl arasında değişen 112 istasyonun, günlük yağış şiddetindeki zamansal ve alansal özellikleri belirlemektir. Çalışmada, günlük yağış şiddetindeki değişiklikler, Türkiye geneli, yağış rejimi bölgeleri ve tek tek istasyonlar için değerlendirildi. Çalışmanın sonuçları harita Ve çizelgelerle sunuldu. Verinin homojenliği, Kruskall-Wallis homojenlik testi ile kontrol edildi. Günlük yağış şiddetindeki eğilimleri ve değişiklikleri belirlemek amacıyla yağış serilerine, Mann-Kendall sıra korelasyon katsayısı ve en küçük kareler yöntemi uygulandı. Trend testlerinin sonuçlan, hafif (0-10,0 mm) yağışlarda, Türkiye genelinde, özellikle kış mevsiminde ve özellikle de Karadeniz yağış rejimi bölgesinde bir artış eğilimi olduğunu gösterdi. Buna karşın normal (10,1-25,0 mm) ve orta şiddette (25,1-50,0 mm) yağışlarda, genel olarak Türkiye genelinde azalma eğilimi görüldü. Ancak orta şiddette yağışlarda, Marmara Geçiş ve Karasal Akdeniz yağış rejimi bölgelerinde ise artış eğilimi görüldü. Şiddetli (50,1-100,0 mm) ve çok şiddetli (>100 mm) yağışların yüksek değişkenlikli ve düşük frekanslı olması, bu şiddet basamakları için değerlendirme yapmayı güçleştirdi. Yıllık bazda şiddetli yağışlarda, Marmara Geçiş ve Karasal îç Anadolu yağış rejimi bölgelerinde artış eğilimi görüldü. Çok şiddetli yağışlara ise sadece kıyı bölgelerde rastlandı.. Ancak çok şiddetli yağışlar için, yağış rejimi bölgelerinin hiçbirinde belirgin bir eğilim görülmedi.

The purpose of this study is to determine the temporal and spatial characteristics of daily precipitation intensity for 1 12 stations in Turkey with the records ranging from 34 to 73 years, within the period of 1930-2002. The study examines the changes of the daily precipitation intensity at individual stations regarding the precipitation regime regions of Turkey. The results of the study were presented by using maps and tables. The homogeneity of the data was checked by Kruskall-Wallis homogeneity test. Mann-Kendall rank correlation coefficient and the less square linear regression methods were applied to these precipitation series in order to determine the trends and changes in the daily precipitation intensity. Results of the trend tests indicated an increasing trend of light precipitation (0-10,0 mm) over most of Turkey in winter, especially in the Black Sea precipitation region. On the contrary, the normal (10,1-25,0 mm) and moderate (25,1-50,0 mm) precipitation showed generally a decreasing trend over Turkey. On the other hand, the Marmara Transition and the Continental Central Anatolia rainfall regime regions showed an increasing trend in the class of moderate precipitation. Because of the high year-to-year variability and the low occurrences of these classes, it is very difficult to interpret the series of the heavy (50,1-100,0 mm) and very heavy (>100 mm) precipitation. Marmara Transition and Continental Central Anatolia rainfall regions showed an increase in annual heavy precipitation series. Very heavy precipitation class was found only on the coastal districts. None of the rainfall regions showed significant trends in very heavy precipitation over the period 1 930-2002.