Kubad-Abad sarayı kazılarında ele geçen sınırsız seramik buluntular (1982-1990)

Abstract

ÖZETKubad-Abad Külliyesi, 1235-1236 yılları arasında Sultan Alaeddin Keykubad(1226-1237) tarafından yaptırılmış Selçuklu Saray Külliyesidir. Beyşehir gölününgüneybatı kıyısında, Torosların bir kolu olan Anamas dağlarının eteklerindeki küçükalüvyon ovasında yer almaktadır.Bu tez, 1982 ve 1990 yılları arasında Kubad-Abad Selçuklu SarayKülliyesi'nin bir parçası olan Kız Kalesi ve kıyıdaki saray külliyesi içinde yer alanKüçük Saray çevresinde Prof. Dr. Rüçhan Arık tarafından yürütülen kazıçalışmalarıyla elde edilen ve halen Kubad-Abad kazı evi deposunda korunan sırsızseramik parçalarını konu edinmiştir. Kubad-Abad kazılarında açığa çıkarılan sırsızseramikler üzerine henüz etraflıca bir çalışma yapılmadığı için; bir ön denemeolarak, araştırmamız 1982-1990 yılları arasında sınırlandırılmıştır.Genelde günlük kullanım kapları olarak düşündüğümüz bu seramik parçalarıKız Kalesi ve Küçük Saray çevresi olmak üzere gruplanarak, kendi içinde ağız, dip,kulp, emzik, kapak, kırık gövde parçası olacak şekilde sıra ile ele alınmıştır. Buparçalar hamur özellikleri, şekillendirme teknikleri, fırınlama, form özellikleri,bezeme teknikleri ve bezeme motifleri dikkate alınarak tek tek incelenmiştir.Anadolu'nun birçok merkezinde olduğu gibi Kubad-Abad Sarayı'nda da OrtaÇağ'a ait sayısız teknik ve stilde sırlı-sırsız seramik parçaları çıkarılmıştır. AncakOrta Çağ sırsız seramiklerinin sınıflandırılamayacak, birbirine benzeyen özellikte vefazla sayıda malzeme vermesi eserlerin tarihlendirilmesini güçleştirmektedir. Yine degerek sırsız seramiklerle bir arada bulunmuş olan sikke, çini, cam, mozaik, sırlıseramik kapların değerlendirilmesi ve Anadolu'daki Orta Çağ merkezlerindebulunmuş olan sırsız seramiklerle yapılan karşılaştırmalar neticesinde; Türk devrisırsız seramiklerinin 12. ve 14. yüzyıllar arasına tarihlendirilmeleri mümküngörünmektedir. Kız Kalesinde Türk devri öncesine ait sırsız seramikler Bizansdevrine ait olmalıdır. Küçük Saray çevresinde Selçuklu tabakasının altında bulunanseramik parçaları ise Eski Çağ'a verilmektedir.

SUMMARYThe Kubad-Abad Külliye is known as the unique Seljuk Palatial Külliye, builtby Sultan Alaeddin Keykubad between 1226 and 1236. It is located at the southeastern shore of Beyşehir Lake, on an alluvial plain at the skirts of Anamas, TaurusMountains.This study investigates the unglazed ceramics in Kubad-Abad, Kız Kalesi andKüçük Saray, which were found by the excavation study under the leadership ofProfessor Rüçhan Arık. These samples are still stored in the Kubad-AbadExcavation House. The scope of this initial study has been limited to the years 1982and 1990, because there has not been a detailed and comprehensive study on theunglazed ceramics found in the Kubad-Abad Excavation Study.Considered to be ceramic ware intended for daily use, these pieces have beengrouped according to their place of unearthing, namely Kız Kalesi and Küçük Saray,and have been examined according to the categories of brim, bottom, handle,mouthpiece, lid, and broken body piece. Several properties, including claycharacteristics, shaping and firing methods, form properties, and decoration stylesand motifs have been examined for each piece recovered.As with many Anatolian city centres, many glazed and unglazed items ofvarious techniques and styles recovered from Kubad-Abad have been attributed tothe Middle Age. However, the fact that unglazed ceramics from the Middle Age areabundant and have similar properties make it very difficult to classify and dateindividual objects. On the other hand, coins, glazed tiles, glassware, mosaics andglazed ceramics discovered alongside these unglazed items, as well as comparisonsto the other unglazed items unearthed in the Middle Age centres of Anatolia help todate the unglazed ceramics of the Turkish era to between the 12th and 14th centuries.The pre-Turkish era unglazed ceramics discovered in the Kız Kalesi must belong tothe Byzantine era. Those ceramic pieces found beneath the Seljuk layer around theKüçük Saray, meanwhile, are dated to the Prehistoric era.