Türkiye`de turizmin ekonomik kalkınma üzerine etkisinin analizi

Abstract

Her geçen gün hızla gelişen ve kendini yenileyen bir sektör olan turizmden, Dünya Turizm Örgütü verilerine göre yetmiş beş ülke 2006 yılında 1 milyar dolardan fazla gelir elde etmiştir. 2007 yılında ise 2006'ya göre dünyada turizm hareketleri %6 oranında artmıştır. Turizm özellikle gelişmiş ülke ve bölgelerle az gelişmiş ülke ve bölgeler arasında artan ekonomik farklılıkları azaltmakta ve az gelişmiş ülke ve bölgelerde kalkınmaya katkı sağlamaktadır. Türkiye'de hızla gelişen turizm, ödemeler dengesi üzerinde olumlu etkisi, döviz kaynağı olması, istihdam yaratması, alt yapı ve üst yapı yatırımlarını tetiklemesi ve diğer sektörlerde canlandırıcı etki yaratmasının yanı sıra, sosyo-kültürel yansımaları ile bölge ve ülke ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır.Kalkınma kriterleri çerçevesinde turizmin Türkiye'de ekonomik kalkınmayı ne kadar ve nasıl etkilediğinin ortaya koyulmaya çalışıldığı bu çalışmada, turizm ile insani kalkınma endeksi ölçütleri arasındaki ilişkiden yola çıkılarak, turizm gelirlerinin Türkiye'nin ekonomik ve sosyal gelişimindeki önemi üzerinde durulmuştur. Öncelikle azgelişmişlik tanımlanarak azgelişmiş ülkelerin özelliklerine değinilmiş, daha sonra kalkınma teorileri açıklanmış, son olarak da turizm ve kalkınma arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu amaçla kalkınmayı etkilediği varsayılan değişkenler seçilerek analiz yapılmıştır. Değişkenlerin belirlenmesinde beşeri kalkınma endeksinde yer alan refah standardı, eğitim standardı ve sağlık standardı dikkate alınmıştır. Buna göre, kalkınmanın göstergesi olarak kişi başına gelir, kalkınmayı etkileyen değişkenlerde gelen turist sayısı, bebek ölüm hızı, işsizlik oranı, yetişkin okur-yazarlık oranı ve enflasyon oranı olarak belirlenmiştir. Ele alınan değişkenlerle Path analizi yapılarak turizmin kalkınma üzerindeki doğrudan etkisi ve diğer değişkenleri etkileyerek yarattığı dolaylı etki açıklanarak, Türkiye'nin ekonomik kalkınmasında turizmin önemi vurgulanmaya çalışılmıştır.Elde edilen bulgulara göre; turizm ekonomik etkilerinin yanı sıra sosyo-kültürel etkileriyle bölge ve ülke ekonomisi açısından kalkınma teorilerinde yer alan ve kalkınmanın gerekleri olarak gösterilen değişkenler üzerinde etkili olmaktadır. Turizmin kişi başına gelir üzerindeki tek başına yaptığı doğrudan etkisi, diğer değişkenler üzerinden olan dolaylı etkisi ve doğrudan ve dolaylı etkisinin toplamı olan toplam etkisi turizmin kalkınma sürecinde etkili olduğunu göstermektedir. Çalışma, turizm ve kalkınma arasındaki ilişkiyi araştıracak araştırmacılara önerilerle sonlandırılmıştır.

According to the data of the World Tourism Organization, seventy five countries in the world earned over one billion dollars tourism receipts in 2006 and it increased %6 percent in 2007. Tourism also minimizes the increasing economic differences between the developed regions and undeveloped regions. Growing tourism industry in Turkey had a positive effect on payment balances, currency needs and employment. Tourism plays very important role to improve the infrastructures and other sectors related into tourism inIn development indicators, this study emphasizes how and how much tourism effects Turkey?s economic and social developments. Firstly, underdevelopment is defined and particularities of less developed countries are emphasized. Secondly, development theories are explained. Finally the relation between tourism and development are analyzed. For this purpose, variables assumed to affect economic development are selected and analyzed. Standards of living, education and health in human development index are considered to determine the variables. So, gross national product per capita has been determined as a development indicator and number of tourists, infant mortality rate, adult literacy rate and unemployment rate have been determined as variables affecting the economic development. The indirect effect which was created by affecting other variables and direct effect of tourism on economic development are analyzed through Path analysis. The significant of tourism on the economic development of Turkey is tried to be emphasized.According to the findings, beside economic effects, tourism has influence on the variables which take place in the development theories and are suggested as the requirements of development by its socio-cultural influences. It shows that the direct and indirect effect of tourism which is created through other variables and cumulative effect which is total of direct and indirect effects have influence on the development process of tourism. This study ends with some suggestions for researchers who research the relation between tourism and economic development.