İş sözleşmesinin sona ermesinin İş Hukuku açısından değerlendirmesi

Abstract

İş hukukunun en temel konularından olan iş sözleşmeleri, kurulması, devamı ve sona ermesi ile iş hukukunda güncelliğini korumaktadır. İşçi işveren arasında devamlı olarak gelişen ve değişen şartlar iş sözleşmesi üzerinde etkili olmaktadır. Şöyle ki, çalışma açısından iş sözleşmesinin sona ermesinde, işçilerin sendikalar gibi sivil toplum örgütlerinin destekleri ile daha etkin ve güçlü hale gelmesi işçi-işveren arasındaki dengeyi, işçi lehine çevirmektedir.İş sözleşmelerinin sona ermesinde, aynen iş sözleşmesinin kurulmasında olduğu gibi işverenin etkin rol oynadığını söyleyebiliriz. Şöyle ki, iş sözleşmesinde maddi açıdan üst konumda olan işveren, iş sözleşmenin sona ermesinde, başta ücretlerin ve kıdem tazminatının ödenmesi gibi maddi konularda daha etkindir. Ancak, otuz işçi kıstası ile yasalaşan iş güvencesi, bu etkinin azaltılması ve dengenin işçi lehine etki etmesi noktasında ortaya çıkan yeni gelişmelerdir. Getirilen tüm eleştirilere rağmen uzun bir çabanın sonucu olarak hukuk sistemimize girmiş olan iş güvencesi, otuz ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde işçilerin iş sözleşmelerinin feshinde geçerli sebebe dayanmak zorunluluğunu getirmiş ve böylece işverene karşı zayıf konumda olan işçinin elini biraz daha güçlendirmiştir. Böylelikle keyfi olarak iş sözleşmelerinin işveren tarafından feshinin de önüne geçilmiştir.İş sözleşmesinin feshi ile işçi lehine ortaya çıkan maddi menfaatlerinde korunması gerekmektedir. Bu kapsamda işçi lehine şartları varsa doğacak olan ücret ve kıdem tazminatı gibi işverenden alacaklı olduğu maddi alacak haklarının da korunması gerekmektedir. Bu açıdan söz konusu hakların ödenmemesi halinde ortaya çıkacak neticeler işçi lehine olarak kanunda ağırlaştırılmış ve işçinin emeğinin karşılığı korunmak istenmiştir. Bu kapsamda işçinin işine son verilmesi halinde bir anda işsiz kalması karşısında işçinin hayat standardını devam ettirebilmesi açısından uygulanmaya çalışılan işsizlik sigortası müessesi uygulamaya konulmuştur.İşçi işveren arasındaki denge kurma ve karşılıklı menfaatleri dengelemesi, ancak tarafların karşılıklı olarak saygı ve sağduyulu gayret ve çabaları neticesi olacaktır. Aksi halde hukuk sisteminin zaman içinde tarafları dengede tutmaya çalışmasının ürünü olan kanunların uygulanması ile ortaya çıkacak bir hukuk düzeni devam edecektir.

Labor contracts, one of the fundamentals of labor law, still maintain as an up-to-date topic. Developing and ever-changing circumstances between employee and employer is quite effective to labor contracts. For instance, employees have become more effective and powerful by the support of non-governmental organizations just like trade unions which make the balance between employee and employer in favor of the employee when ending a labor contract.We can say that employer plays an effective role in ending a contract as well as preparing it. To illustrate, the employer that is in a better financial position, is more active in terms of paying the revealed price and the severance pay when ending the contract. On the other hand,new labor security law with 30 employee limit, have came into the picture to overcome this effect and to set the balance in favor of employees. Despite the criticisms, the new labor security that became a part of Turkish jurisprudence after great efforts, has made it mandatory to have an effectual reason to abolish the labor contract in businesses with thirty or more employees; by doing this, it cuts in favor of employee against employer. In this way, arbitrary abolishing of a labor contract is forestalled.The benefits in favor of employee, which come up as a result of abolishing of labor contract, have to be conserved. In this case, if there are circumstances which are in favor of employee; like revealed price and severance pay, and some other material credits which have to be paid by employer, they all have to be conserved as well. From this aspect, the consequences which come up due to the condition of not paying the rights, were raised in favor of employee and the provision effort of the employee was wanted to be conserved. In case of putting an end to employee?s job, the unemployment insurance was executed in a law for maintaining the living standart of the employee.Compensating between employee and employer and balancing the common benefits will be the consequences, only if they have respect for each other and have the effort with common sense. Otherwise, a jurispruduce will maintain with laws that are result of the balance keeping efforts between the parties.