Kitab-ı İlel-i Eşya inceleme-metin-sözlük

Abstract

Bu çalışmada Kitab-ı İlel-i Eşya adında Hermetik Külliyata ait bir yazma eser ele alınmıştır. Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları Koleksiyonu'nda H.558 yer numarasıyla kayıtlı olan bu eser bir çeviridir ve eserin orjinali konusunda kesin bir bilgi yoktur.Bu eserin Arapça nüshaları Arapça hermetik eserler arasında çok önemli bir yer tutmaktadır ve yazarı Apollonyos (Belinus veya Malinos)'a atfedilmektedir. Çalışmanın girişinde öncelikle Hermesçilik ve Apollonyos hakkında kısa bir bilgi verilmesi yoluna gidilmiştir. Daha sonra eserin içeriği ve bu çalışmaya konu olan yazmanın özelliklerine yer verilmiştir.Dil incelemesi üç ana başlık altında toplanmıştır. Bu bölümde eserin dil özellikleri ortaya çıkarılarak Türkiye Türkçesinden farklı olan biçimleri üzerinde durulmuştur. Bu yüzden de metin üzerinde tam bir dil incelemesi yapılmamıştır.İmla bölümünde ünlü ve ünsüzlerin yazımı ve bu yazımların kendi içinde tutarlı olup olmadığı gösterilmeye çalışılmıştır. Ses bilgisi bölümü küçük ünlü uyumu, uyuma aykırı kök ve gövdeler ve ötümlüleşme konusuyla irdelenmeye çalışılmıştır. Yapı bilgisi bölümünde yine Türkiye Türkçesinden farklılık gösteren yapılar üzerinde durulmuştur.Çalışmanın metin bölümünü yazmanın çeviriyazısı oluşturmaktadır. Sözlük bölümünde ise eserde geçen sözcüklerin metin içerisindeki anlamları belirlenmeye çalışılmış ve hangi dilden kaynaklandıkları gösterilmiştir.

The name of the study presented here is ?Kitab-ı İlel-i Eşya? which is a manuscript in Ottoman Turkish language on hermetic literature. This manuscript which was found in the Collection of Turkish Manuscripts in the Topkapı Palace in İstanbul with the reference number ?H.558? is a translation text and we have no definitive information on the original work.The work is usually attributed to Apollonius (Belinus or Malinos) and the Arabic copies of the original work have a very significant place among the Arabic hermetic works. In the introduction part of this study, brief background is given primarily on the ?hermetism? and Apollonius. Following the introduction, the contents and the characteristics of the manuscript work is presented.The grammatical analyse of the study was assembled under three major titles. In order to achieve this, the stress was given on its divergent forms from that of modern Turkish language. It is therefore for this reason that the language of the manuscript was not subject to complete grammatical analysis.The chapter which examines the orthographical characteristics of the manuscript treats the vowel and consonant usage as well as its coherence in itself. The chapter on phonology examines the rules in Turkish language on the vowel synchronization and the roots that are discordant to this rule. The chapter on morphology studies mainly the structures that are different from the modern Turkish language.The chapter dedicated to the text section is the translation of the manuscript. The section dedicated to the lexicon includes the connotations of the words mentioned in the manuscript as well as the different languages that they were originated.