Kubad-Abâd Sarayının haçvari çinileri üzerindeki bitkisel süsleme

Abstract

Bu çalışma, Konya ili sınırları içinde Beyşehir gölünün güneybatı kıyısında yer alan Anadolu Selçuklu Dönemine ait Kubad-Abâd Sarayının haçvari çinileri üzerindeki bitkisel süslemeyi malzeme, teknik, biçim ve kompozisyon özelliklerine göre tasnifleyip, tanımlayıp, değerlendirmek amaçlanmıştır. Saraylara özgü teknik ve formlarıyla mimariye renk katan bitkisel süslemeli çiniler arasından Kubad-Abâd kazı evi deposunda korunan 1981-1990 yıllarına ait biçim ve kompozisyon özelliklerini sunabilecek sağlamlıktaki 30 eser üzerinden çalışılmıştır. Haçvari çiniler üzerindeki bitkisel süslemenin genel karakteri taş, ahşap, alçı, kalem işi ve halı gibi farklı malzemelerdeki el sanatlarındaki örnekleri ile desteklenip Kubad-Abâd Sarayının haçvari çinileri üzerindeki bitkisel süslemeler ile ilgili değerlendirme ve sonuçlara ulaşılmıştır.Tezin konusunu oluşturan çiniler sıraltı tekniğinde yapılmış ve çoğunlukla 2.3 cm.-2.7 cm. hamur kalınlığına sahip olup bazı örneklerde daha ince 2 cm. bazılarında ise daha kalın 2.8 cm. hamur kalınlığına sahiptir. Çinilerin sağlam kalabilen büyük çoğunluğunda kol genişlikleri 6.8 cm. - 7.8 cm. arasındadır Bazı örneklerde ise kol genişlikleri 8 cm.' dir. Çinilerin tamamında hamur beyaza yakın açık krem rengi tonlarındadır.Haçvari çiniler üzerindeki bitkisel süslemeler genellikle palmet, rumi, laleyi andıran palmet, yaprak, çintemeni ve kompozit motiflerden meydana gelmektedir. Desenler genellikle çevrilerek, bölünerek, çoğalarak ya da birbirini izleyen simetrik düzenlemelerle kompozisyonlar oluşturmuştur. Sınırsız bir düzenleme söz konusudur. Bu motifler birbirleriyle uyum içerisinde ve şablon kullanmadan serbest çizim yöntemiyle oluşturulmuşlardır.1965 yılından bu yana yapılan kazılarda çeşitli malzeme ile Türk Sanatı adına önemli bir kaynak olan Kubad-Abâd Saray Külliyesi, devam eden kazı çalışmalarıyla bir çok yeni belgeyi ortaya çıkarması ile bu dönem bilgilerini sürekli beslemeye devam etmektedir.

In this study it?s aimed to judge the ceramics and botanical decoration that are all over The Palace of Kubad-Abâd, dating back to the periods of Anatolian Seljuks. 30 works that are among those in the Kubad-Abâd excavation centre showing the technique and the forms unique to the palace have been examined. The results about the botanical decoration over the cross-shape ceramics of Palace of Kubad-Abâd were reached by backing up the cross-shape ceramics with its different usage in the other forms of art.The ceramics that form the subject of the thesis were made in sıraltı technique and mostly have a 2.3 cm. or 2.7 cm. thickness whereas some has thinner 2 cm. or 2.8 cm. thickness. The wideness in the ceramics that were able to survive, are generally between 6.8 cm. and 7.8 cm. In some samples the wideness is 8 cm. The clay in all ceramics is almost white.The botanical decorations over the ceramics are generally consisted of palmet, rumi, thimbleweed, leaf, çintemani and composite. The figures have formed compositions generally by spinning, separating, increasing or with symmetric compositions following one another. There is an unlimited composition. These figures have been formed relevant to each other and without using a pattern rather with free-drawing methods.The Kubad-Abâd Palace, which has been an important source with the excavations carried out since 1965, has maintained to back up this information dating back to the period with the excavations continuing there