Vergilemede adalet ilkesi açısından asgari geçim indiriminin değerlendirilmesi: Türkiye örneği

Abstract

Türkiye'de 1949-1986 yılları arasında ve 2008 yılından itibaren belirlenen asgari geçim indirimi tutarının vergi dışı bırakılması uygulaması, vergilemede tartışılan önemli konulardan biri olmuştur.Bu tez çalışmasında; vergileme ilkeleri ve adalet ilkesi, asgari geçim indiriminin teorik yapısı, vergi ödeme gücü, asgari geçim indiriminin vergilemeye ve adalet ilkesine etkileri, asgari geçim indiriminin Türkiye uygulaması ayrıntılı olarak incelenmiştir. Tez çalışmasında, ayrıca bazı OECD ülkelerindeki asgari geçim indirimi uygulamaları da araştırılmıştır.Vergide adaletin sağlanabilmesi için verginin ödeme gücüne göre alınması esastır. Ödeme gücünün tespitinde kullanılan en önemli araçlardan biri de asgari geçim indirimidir. Asgari geçim indirimi, kişinin kendisinin ve ailesinin yaşayabileceği miktarın vergi dışı bırakılmasıdır.Türkiye'de asgari geçim düzeyinde gelir elde edenler, önemli bir vergi yükü ile karşı karşıya bulunmaktadır. Vergilemede adalet ilkesi bakımından, bu kişilerin vergi yükünü azaltmak, bu tutara kadar geliri asgari geçim indirimi olarak vergi dışı bırakmak vazgeçilmez bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye'de, Avrupa Birliği müktesebatı ile uyumu sağlamayı amaçlayan ve özellikle düşük gelirliler üzerindeki vergi yükünü azaltarak daha adil bir gelir dağılımına katkı yapan asgari geçim indirimi sistemi getirilmiştir.

In Turkey, practise of exclusion of minimum allowance from taxation between 1949 and 1986, and after 2008 has become one of the important discussed issues in taxation literature.In this thesis, principles of taxation and principle of fairness, theoretical bases of minimum allowance, ability to pay, effects of minimum allowance on taxation and principle of fairness, Turkey practice of minimum allowance were examined in detailed. In this thesis, minimum living allowance practices in some OECD countries were also investigated.Ability to pay is essential to achieve fairness in taxation. One of the most important means used in determination of ability to pay is minimum allowance.In Turkey, low-income taxpayer has heavy tax burden. In terms of fairness principle in taxation, to reduce their tax burden and give the exclusion of minimum level livelihood from taxation is an indispensable requirement. In Turkey minimum allowance system which aims accordance with Acquis Communautaire and contributes more fair income distribution by reducing tax burden especially on low-income taxpayers is adopted.