Eceabat`a bağlı bazı merkezlerdeki Türk-İslam Dönemi mezar taşları

Abstract

?Eceabat'a Bağlı Bazı Merkezlerdeki Türk-İslam Dönemi Mezar Taşları?, adı altında sürdürülen çalışma toplam dört merkez ile sınırlandırılmıştır. Konumuzu oluşturan mezar taşlarının iki örneği hariç(Res. 26,151) 18. ve 19. yy ile 20. yy ilk yarısın' a tarihlenmektedirler. Türk mezar taşı geleneği Hunlardan başlayıp, Göktürkler, Uygurlar, Selçuklular, Beylikler ve Osmanlı dönemi şeklinde süre gelen bir gelenektir. Bu gelenek Türk toplumunun karşılaştığı medeniyetler ile birlikte değişime uğrayarak günümüze kadar farklı şekillerde gelmiştir. Kurgan geleneğiyle başlamış, balbal, türbe ve mezar taşı geleneği şeklinde devam etmiştir. Belli dönemlerde türbe ile mezar taşının birlikte geliştiğini ve değerlendirildiğini görmekteyiz.Araştırmaya konu olan bu dört merkezdeki mezar taşları dönemleri itibariyle özellikle süsleme açısından batı sanatından etkilendikleri görülür. Bu bakımdan incelendiğinde süsleme açısından kendi dönem özelliği olan barok tarzı batı süsleme özellikleriyle paralellik gösterdiği görülmektedir. Süslemeler genellikle ayak taşında yer aldığı gibi her ikisinde de bezemeler görülebiliyor. Motifler, daha çok stilize edilmiş bitkilerdir. Burada `' C ve S'' kıvrımları dikkati çekmektedirler. Daha önceden çalışma alanımızda konumuzu oluşturan mezar taşları hakkında herhangi bir çalışma yapılmadığından, bu mezar taşları bir katalog haline getirilip Türk sanatı içerisindeki yeri ve önemi ortaya konmaya çalışılmıştır. Netice itibariyle, Orta Asya' dan başlayıp Anadolu'nun en ücra köşesine kadar mezar taşlarının gelişimini takip edebildiğimiz gibi, yüzyıllar içerisinde meydana gelen estetik değer yargılarını, kullanılan yazı stillerini, edebi yönleri, önemli şahsiyetleri, Moda isimleri veya kullanılan isim sıfatlarını, ziynet eşyalarını, giyimine kadar daha bir çok konuda mezar taşları sayesinde rahatlıkla fikir sahibi olabilmekteyiz.

Research about the tombstones from the Turkish Islamic Era in and around Eceabat is limited to a total of four locations. The tombstones which this paper is about date back to the 18 and 19 centuries. The Turkish tradition of tombstones can be traced back to the Huns. This tradition was later continued by the Gok Turks, the Uyghurs, the Seljuks, and the Ottomans. Occasional encounters of the Turkish communities with different societies have modified the tradition as well. Although it first originated as a building component of the cairns, it was later developed into forms appropriate for building gravestones and shrines. We can see in certain periods of time that gravestones were developed simultaneously with tombstones. The study of the tombstones in these four locations shows the western baroque influence on the way they were ornamented. The ornamentations are usually inscribed on the pumice stone, although both can be ornamented. The motives are often the stylized plants. Here, the C- and S-shaped curves are especially noteworthy to see.Since any sort of study had not been done about the tombstones that constitute our subject in our study domain earlier, the importance and the place of the tombstones in Turkish art were tried to be explained by turning them into a catalogue. Eventually,as we can follow the developments of the tombstones starting from Central Asia to remote places of Anatolia,we can also have idea about numerous subjects ranging from the morale values that take place for ages to the writing styles,the literary aspects,the prominent figures,the trend names,the jewelries and dressing.