Neolitik Anadolu toplumları geçim ekonomisinde su ürünleri

Abstract

Bu yüksek lisans tezi Neolitik dönemle birlikte yerleşik yaşama geçmeye başlayan ve yerleşim yeri olarak da deniz, göl ve nehir kıyılarını seçen kıyı köy toplumların besin ihtiyaçlarını karşılamak için deniz, göl ve nehirlerden Anadolu'da nasıl faydalandığı mevcut arkeolojik veriler ışığında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Böyle bir çalışmaya alt yapı oluşturmak için de öncelikle Neolitik yaşam biçiminin ve özelinde kıyı köy toplumlarının nasıl oluştuğu ve bu kıyı köy toplumlarının kendilerini bu tür doğal ortamlara nasıl adapte ettikleri konuları irdelenecektir. Konu üzerine yapılmış olan kuramsal yaklaşımlar incelenerek, bu oluşum sürecindeki faktörler olan kalıcı yerleşim gerekliliği, iklim değişikliğinin avcılık ve toplayıcılık üzerindeki etkileri, savunma ve ticaret gibi unsurlar ele alınmıştır. Bu kapsamda Neolitik kıyı köy toplumlarının deniz, göl ve nehirlerden besin ihtiyaçlarını karşılarken ne tür aletler kullanmış oldukları konusu da incelenecektir. Arkeolojik veri olarak kazı çalışmalarında tespit edilen midye ve istiridye kabukları ve balık kemikleri ayrı başlıklar halinde değerlendirilmiştir. Balıkçılıkta kullanılan olta kancaları, olta ağırlıkları, zıpkınlar, balık ağı ağırlıkları da başlıklar halinde incelenmiş ve arkeolojik çalışmalarda bu aletlerin nasıl değerlendirildiği üstünde durulmuştur. Daha sonra ise ağırlıklı olarak, çalışmanın esasını teşkil eden Marmara ve Ege denizlerinin kıyılarında yer alan yerleşimler üzerinde detaylı bir biçimde durulmuştur. Son olarak değerlendirme kısmında arkeolojik verilerin yorumlanması konusunda, etnografik verilerden faydalanılmıştır. Bu konuda yapılmış kapsamlı çalışmaların eksikliği göz önüne alındığında mevcut arkeolojik verileri ve yeni buluntuları derleyen bu yüksek lisans tezinin Neolitik kıyı köy toplumlarını anla konusunda bilgilerimiz artıracağı düşünülmektedir.

This master thesis aims to examine the available archaeological evidence to show how the Neolithic societies managed to exploit marine, lacustrine, and riverine resources to supplement their diet in Neolithic period in Anatolia. In context, the questions of how the coastal Neolithic societies exploited marine, lacustrine, and riverine resources and the what kind of tools used in this process are examined in light of available archaeological evidence. To do so, this study also aims to examine how coastal villages emerged and how they managed to adapt themselves to such environments different than plains where agricultural practices can easily be pursued. By evaluating current theoretical approaches on this issue, the influential factors over this formation, which are the necessity of a permanent settlement, the effects of climate change over hunting and gathering, and, defence and commerce are discussed. As for the archaeological data, the mussel and oyster shells together with fish bones which are unearthed in excavations are evaluated under different titles. The fishhooks, fishhook weights, fish spears and net weights, which are used in fishing, are analysed under different titles, as well, and it is dwelled upon how these tools are also evaluated in this thesis. Furthermore, the archaeological evidence introduced in this study are mainly derived from the settlements around the Sea of Marmara and the Aegean, Eventually, this thesis also benefited from the ethnographic evidence to better interpret the archaeological finds. In light of the minimal number of studies dealing with the exploitation of Marine and riverine resource, this masters thesis compiling old and new evidence from Anatolia is hoped to enhance our understanding of the aspects of subsistence strategies of coastal Neolithic societies.