Çan yöresi efsanelerinin sosyolojik açıdan değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada Çanakkale ilinin Çan ilçesine bağlı 65 köyünden derleme yöntemiyle elde edilen 38 efsanenin o yörede yaşayan insanların yaşamlarına olan etkileri ortaya konulmuştur.Beş bölümden oluşan çalışmanın;Giriş bölümünde efsanenin çeşitli tanımları yapılmış ve efsane, diğer yazın türleriyle karşılaştırılmıştır.Çan yöresinde anlatılagelen efsanelerin iletilerinden yöre insanının davranışlarını etkileyen yönleri ve içlerine sindirilmiş iletileri (mesaj) saptanmıştır. Bu değerlendirmeler yapılırken Muhsine Helimoğlu YAVUZ'un İleti Dizini (Mesaj İndeks) yöntemi kullanılmıştır. Buna göre : A ? Etik İletiler B ? Sosyolojik İletiler C ? Psikolojik İletiler D ? Ekonomik İletiler E ? Diğer İletiler olmak üzere 5 ana, 26 ara başlık altında toplam 147 ileti saptanmıştır.Bunun yanında efsanelerinin sosyolojik etkilerinin daha iyi ortaya konabilmesi için söz konusu metinler, Prof. Dr. Bilge SEYİDOĞLU'nun ?Efsanenin Toplumsal İşlevi? yöntemiyle de değerlendirerek ;1 ? Gelenek ve görenekleri koruyucu oluşlarıyla ilgili2- Efsanelerin topluma yön vermeleri ile ilgili3- Teşekkül ettikleri yere mana kazandırmalarıyla ilgili4- Koruyucu ve tedavi edici rolleriyle ilgili özellikleri belirlenmiştir. Bununla birlikte Prof. Dr. Paul MAGNARELLA'nın ?İşlev Kuramı? bağlamında efsanelerin;Ruhsal işlev ile ilgiliYaradılış ? kehanet işlevi ile ilgiliKurumsal işlevi ile ilgiliPratik (uygulama) işlevi ile ilgili olarak özellikleri de ortaya konulmuştur.Bu değerlendirmelerle Çan Yöresi efsanelerinin orada yaşayan insanların gelenek ve göreneklerini, davranışlarını; kısaca yaşamını sosyolojik yönden nasıl etkilediği ve yönlendirdiği örneklerle belirlenmiştir.

In this study, the effects of 38 legends collected from 65 villages of Çan county of Çanakkale on the lifes of the inhabitants of that region have been presented.Composed of 5 sections,in this study;In the introduction part various definitions of Legend have been made and Legend has been compared to other types of literature.The effects of the messages of the legends on the behaviours of the inhabitants, told in the region of Çan, and the saturated message have been determined.During these assessments, ?the message index? method of Muhsine Helinoğlu YAVUZ has been used.Accordingly;A-Ethic Messages B-Sociologic Messages C-Psychological Messages D-Economic Messages E-Other MessagesBeing under 5 main and 26 sub-headings, totally 147 messages have been determined.In addition, To present the sociologic effects of legends better, the texts aforesaid will be evaluated with the method of ?Social function of Legend? by Prof. Dr. Bilge SEYİDOĞLU.1-Being conservative to tradition2-Legends set a course to society3-Giving a meaning to places where they occured4-Protective and curiative actsIn addition, According to the ?function theory? of Prof. Dr. Paul MAGNARELLA, Legends?;1-Spirutial Function2-Creation-Divination Function3-Institutive Function4-Practical Function properties have been determined.ABSTRACTIn this evaluation, It has been determined with examples how the legends of Çan region sociologically effect and manipulate the traditions and the behaviours; briefly, the life of the inhabitants of that region.