Yeni dünyanın keşfi: Târîh-i Hind-i Garbî hadîs-i nev (İstanbul Topkapı sarayı müzesi kütüphanesi r.1488) ve resimleri

Abstract

Bu araştırmada yazarının kimliği bilinmeyen Topkapı Sarayı Kütüphanesi'ndeki Târîh-i Hind-i Garbî (TSM. R.1488) adlı resimli el yazmasının resimleri incelenmiştir. El yazması iki bölüm olarak tasarlanmıştır. İlk bölümde Dünyanın yaratılışı, evrenin doğası ile toprak, ateş, su ve hava olmak üzere dört elementin kısaca anlatılmıştır. Eserin ilginç ve önemli kısmı ise Yeni Dünyanın coğrafi tanımının yapıldığı bölümdür. Eserin metni Amerika'yla ilgili yazılmış beş ayrı kitabın birleşiminden oluşmaktadır. Târih-i Hind-i Garbi Avrupa ve Amerika'daki çeşitli koleksiyonlarda korunan resimli ve resimsiz 13 adet nüshası bulunmaktadır.Araştırmada toplam 16 resim değerlendirilmiştir. Küçük boyutlu ve canlı renklere sahip resimlerin nakkaşı bilinmemektedir. Bütün resimlerin aynı elden çıktığı oldukça açıktır. Resimler üslup açısından oldukça sade, metinlere sadık kalınarak çizilmiş basit kompozisyonlardır. Eserde Doğu ve Batı Yarımküreyi gösteren iki harita bulunmaktadır. Haritalar bazı mühim hatalar içermektedir ve baş aşağı olarak yerleştirilmiştir. Diğer resimlerin konuları ise Yeni Dünyanın bitki ve yaratıklarıdır. Nakkaş bu resimleri bildiği türlerden yola çıkarak resmetmiştir. Ayrıca Patosi şehri ve mitolojik Vakvâk ağacı tasvirleri eserin ilginç resimlerinden bazılarıdır. Resimlerin önceki örneklerden yola çıkılarak veya denizcilerin anlatımlarına dayanılarak yapıldığı düşünülmektedir.Aynı eserin İstanbul Beyazıt Kütüphanesi'nde bulunan başka bir nüshası gerek üslup gerekse süslemeleriyle daha özenli bir şekilde hazırlanmıştır. Olasılıkla bu nüsha III. Murad'a sunulmuş olup, bu araştırmada incelenen nüsha ise 16. yüzyıl son yarısında saray nakkaşları tarafından padişahın kendisine olmasa da kızları veya saray ağaları için hazırlanmış bir nüsha olmalıdır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, el yazması, resim, nakkaş

In this research, the pictures of illuminated manuscript, which has written by an unknown author, named Târih-i Hind-i Garbi (TSM. R. 1488) in Topkapı Palace Library, have been examined. The manuscript is conceived in two parts. First part is a brief explanation of creation of the world, the nature of the universe and characteristics of four elements which are earth, fire, water and air. The more interesting and significant part of the manuscript is the geographical description of the New World. The text of the manuscript is a combination of five different books about America. There are of 13 illustrated or non-illustrated copies of Târih-i Hind-i Garbi preserved in various collections in Europe and America.Within the scope of the research a total of 16 pictures have been assessed. The nakkash of small scaled and vivid colored pictures is anonymous. It is obvious that the illuminations of the manuscript might be drawn by the same artist. The pictures simple compositions which are naïve and have been drawn based on the text. In the manuscript there are two maps showing the East and West hemisphere. The maps have some crucial geographical errors and they also placed upside down. The subjects of the other pictures are various exotic plants and creatures of The New World. Nakkash has painted them based on the species that he had already acknowledged. Furthermore, landscape of Patosi city and the mythical Vakvâk Tree are also some of the many interesting pictures of the manuscript. It is thought that the pictures have been drawn based on previous examples or the narrations of the sailors.On the other hand, the copy of the same book which is preserved in İstanbul Beyazıt Library is designed more attentively both in style and ornament. Probably this copy has been presented to Murad III, the copy which is been examined in this research, might have been designed for sultan?s daughters or one of his palace agas not for the sultan in the second half of sixteenth century.Key Words: Ottoman, manuscript, illustration, nakkash