Osmanlı Devleti`nde hapishane reformu: Çanakkale Hapishanesi örneği

Abstract

?Osmanlı Devleti'nde Hapishane Reformu: Çanakkale Hapishanesi Örneği? adlı başlığı taşıyan tezde, Osmanlı'da özellikle XIX. yüzyılın ikinci yarısından sonra gerçekleşen hapishane reformu süreci ve bu reform sürecinin Kal'a-i Sultaniye hapishanesine yansıması değerlendirilmiş olup çalışmamız üç bölüm olarak hazırlanmıştır.Tezin birinci bölümünde Osmanlı şer'i ve örfi hukuku bağlamında suç ve cezanın tanımı yapılarak, hadd, kısas ve hapis cezasının dayanağı olan tazir suçları tanımlanmıştır. Ayrıca sadece hapsetmeye yönelik bir yapı olan hapishane kurumu ortaya çıkmadan önce hapis mekânı olarak kullanılan Osmanlı zindanları anlatılmış, hapis türleri olarak nitelendirilen kalebentlik, pranga, kürek ve tomruk cezaları açıklanmıştır.Tezin ikinci bölümünde Osmanlı modernleşme sürecinde hapishane ıslahatı ele alınmıştır. İlk olarak zindan ve mahbesten hapishaneye geçişin yaşandığı Tanzimat döneminde ceza anlayışının değişimi 1840, 1851 ve 1858 tarihlerinde çıkarılan Ceza kanunnameleri ışığında değerlendirilmiştir. Ardından Osmanlı hapishanelerinin düzenlenmesi sürecine geçilerek, 1859 Muhakemât Nizamnâmesi, 1880 ve 1916 Hapishaneler Nizamnâmeleri ele alınmıştır. Ayrıca bu nizamnâmelere ait maddelerin İstanbul ve taşra hapishanelerine yansımaları ile bu süreçte gerek yabancı gerek devlet erkânının yapmış olduğu hapishane teftişleri ve sonuçları değerlendirilerek, Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde Osmanlı hapishane kurumundaki değişim ortaya konulmaya çalışılmıştır.Tezin üçüncü bölümünde ise Kal'a-i Sultaniye hapishanesi arşiv belgeleri ışığında ve tüm yönleriyle ele alınmaya çalışılmıştır.Anahtar KelimelerÇanakkale, Kala-i Sultaniye Mahbes, Hapishane, Islahat.

In the thesis of which title is named ?Prison Reform in the Ottoman Empire: The case of Çanakkale Prison?, the prison reform process taking place especially after the second half of the 19th century in the Ottoman Empire and the reflection of this prison reform process to the Kal?a-i Sultaniye Prison has been evaluated and our work has been prepared in three parts.Tazir Crimes forming the basis of hadd, talion and the prison penalty and the crime and penalty in the context of the Ottoman Sharia and customary law have been described in the first part of the thesis. Ottoman dungeons used as a place of imprisonment before the prison institution as a structure only to imprison emerged, and the types of prisons such as confinement in a fortress, shackles, penal servitute, and timber sanctions have been explained.The Prison Reform in the Ottoman modernization process has been dealt with in the second part of the thesis. Firstly, the change of penalty system in the Tanzimat period becoming a transition to the prison from prison and dungeon is considered in the light of code of laws introduced in 1840, 1851 and 1858. Then the passing process of improvement of Ottoman prisons and 1859 Proceeding Regulations, 1880 and 1916 Prison Regulations have been explained. In addition, reflections of the provisions of these regulations on İstanbul and provincial prisons and in this process, inspections of prisons made by foreign and state offical representations and the results of their evulation have been discussed. The change in the Ottoman prison institution during the Tazminat and Constitutional periods has been tried to be explained.In the third part of thesis, the Kal?a-i Sultaniye prison has been examined in the light of archival documents with all the aspects.Key WordsÇanakkale, Kala-i Sultaniye, Dungeon, Prison, Reform.