Migrenli hastalarda magnezyumun kognitif fonksiyonlar ve kortikal uyarılabilirlik üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Çalışmaya I.H.S. kriterlerine göre migren tanısı alan 63 hasta (47'si aurasız, 16'sı auralı) ve 30 sağlıklı birey alındı. Migren ve kontrol grubunda atak dışı dönemde olaya ilişkin işitsel potansiyeller, reaksiyon zamanı ve habituasyon varlığı incelendi. Ayrıca transkraniyal manyetik uyarım metoduyla fosfen oluşumuna neden olan eşik stimulus şiddeti ve fosfen oluşma sıklığı araştırılıdı. Her iki grupta eritrosit, plazma ve total kan magnezyum düzeyleri saptandı. 3 aylık magnezyum tedavisini bitirebilen 40 migrenli hastada tüm tetkikler tekrarlanarak tedavi öncesiyle karşılaştırıldı. Çalışmamızda oral magnezyum tedavisinin klinik etkinliği ve yan etkileri de incelendi. Migrenlilerde P3 latansı ve reaksiyon zamanı uzun, N2-P3 amplitüdü ise düşüktü. P3 latansındaki ve reaksiyon zamanındaki uzama migrenlilerde görevi yerine getirme, uyaranı ayırd etme ve algılama gibi işlevlerde bir bozukluğun olduğunu göstermektedir. N2-P3 amplitüdünün düşüklüğü ise migrenlilerde motivasyon ve görevi yerine getirme gibi yetilerde bir disfonksiyon olduğunu düşündürmektedir. Kontrol grubunda P3 latansında stimulus sayısı arttıkça belirginleşen uzama (habituasyon), migrenlilerde ise kısalma (habituasyon kaybı) vardı. Auralı ve aurasız migrenlilerde P3 latansında stimulus sayısı arttıkça belirginleşen kısalma (habituasyon kaybı) saptanmasına rağmen sadece aurasız migrenlilerde fark istatiksel olarak anlamlıydı. Aurasız migrenlilerde norepinefrin ve/veya dopamin fonksiyonlarında bir bozukluk varken, auralı migrenlilerde ise serotonin hipersensitivitesi söz konusudur. Bu bulgular ışığında iki migren subgrubunun da habituasyon oluşumu açısından farklı patofizyolojik mekanizmalara sahip olabileceklerini düşünmekteyiz. Magnezyum tedavisi 78sonrasında aurasız migrenlilerde habituasyon kaybının tamamen düzeldiğini saptadık. Magnezyumun habituasyon oluşumundan sorumlu olduğu düşünülen nörotransmitterlerden serotonin, noradrenalin ve nitrik oksidin metabolizmasında rol alması magnezyumun habituasyon üzerindeki etkisinin bu nörotansmitterler üzerinden olabileceğini düşündürmektedir. Magnezyum tedavisi, reaksiyon zamanı ve P3 latansında belirgin değişiklik oluşturmamıştır. Bu sonuç migrenlilerde magnezyumun uyaranı ayırdetme, algılama ve görevi yerine getirme gibi kognitif fonksiyonlar üzerinde etkisinin olmadığını düşündürmektedir. Auralı migrenlilerde elde edilen fosfen oluşum sıklığı aurasız migren ve kontrol gruplarından anlamlı derecede yüksekken, aurasız migrenlilerde fosfen oluşum sıklığı kontrol grubundan daha fazla olmasına rağmen fark anlamlı değildi. Auralı migrenlilerde fosfen oluşumuna neden olan eşik stimulus şiddeti aurasız migrenlilerden ve kontrol grubundan anlamlı derecede düşüktü. Aurasız migrenlilerde fosfen oluşumuna neden olan eşik stimulus şiddetinin kontrol grubundan anlamlı derecede düşük olduğu saptandı. Bulgularımız auralı migrenlilerde daha belirgin olmak üzere migrenlilerde interiktal kortikal aşın uyanlabilirlik olduğu savını desteklemektedir. Magnezyum eksikliğinin ya da metabolizmalarında önemli rol aldığı glutamat gibi nörotransmitterlerin metabolizma bozukluklarının kortikal aşırı uyarılabilirliğe neden olduğu savunulmaktadır. Magnezyum tedavisi ile gerek auralı gerekse aurasız migrenlilerde fosfen oluşumuna neden olan eşik stimulus şiddet düzeylerinde anlamlı yükselme gözlemlememiz bu görüşü desteklemektedir. Migrenlilerde eritrosit ve total kan magnezyum düzeylerinin düşük olması migren patogenezinde hipomagnezeminin rolü olabileceğini düşündürmektedir. Magnezyum tedavisiyle eritrosit ve total kan magnezyumun düzeylerinde artış gözlenmesine rağmen plazma magnezyumunda değişiklik olmaması eritrosit ve total kan magnezyum 79