Cumhuriyet`in ilk yıllarında siyasi ve ekonomik gelişmelerin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri

Abstract

Osmanlı Devleti 19. ve 20. yüzyıllar içerisinde ekonomik ve sosyal bir takım olumsuzluklar içerisine girmiştir. Alınan ağır savaş yenilgileri ve sosyal çözülmelerin etkisiyle Osmanlı ekonomisi, sıkıntılı bir sürece girmiş ve Osmanlı Devleti mevcut ticaret anlaşmaları ile dışa bağımlı bir devlet haline gelmiştir. Buna ek olarak 19. yüzyılın sonlarına doğru moratoryum ilan edilmiştir. Bunun üzerine ekonomik anlamda bağımsızlığını kaybeden Osmanlı Devleti'nde yeni bir dönem başlamıştır. Ekonomik düzenlemelerin ve gelir idaresinin yabancı ülkelerin yönetiminde olduğu Duyunu Umumiye'ye bırakılması Osmanlı Devletinde kısa süreli ekonomik düzelmeleri getirse de Birinci Dünya Savaşında alınan yenilgi Osmanlı Devleti'nin resmi olarak sonu olmuştur. Bunun üzerine Osmanlıdan yüksek dış borçlar, dışa bağımlı bir dış ticaret, zayıf bir tarımsal ve sanayi üretimini miras olarak alarak kurulan yeni Türkiye Cumhuriyeti ekonomik bağımlılıklar nedeniyle 1923 - 30 yılları arasında dışa açık bir ekonomi politikası izlemiştir.Çalışmanın amacı Osmanlı Devleti'nin son döneminden kalan miras doğrultusunda yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923 - 1940 yılları arasındaki ekonomik ve siyasi gelişmeler çerçevesinde mevcut durumunu ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda ülkenin dış ticaret, maliye ve eğitim politikasına ait seçilmiş değişkenleri ile ekonomik büyüme arasındaki dinamik ilişkiler, VAR analizi yardımıyla araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre ekonomik büyüme, bütçe gelirleri, bütçe giderleri, ortaokulda öğrenim gören öğrenci sayısı ile dış ticaret göstergelerinden ihracat ve ithalat arasında istatistiksel olarak anlamlı dinamik ilişkilerin var olduğunu ortaya koymuştur.Anahtar Kelimeler: Türkiye Ekonomisi, Ekonomi, Ekonomik Büyüme, Ekonomi Politikası, VAR Analizi.

In 19th and 20th centuries, Ottoman Empire was stricken of a set of economic and social problems. With the effects of loses in the battlefield and dissociation, Ottoman economy experienced a stressful period and existing commercial treaties led it to be a foreign-dependent country. Morever, the moratorium had declared at the end of 19th century. With the lose of economic independent, a new period revealed for Ottoman Empire. Although economic regulations and revenue administration are assigned to Ottoman Public Depth Administration which is dependent to foreigners resulted in some short-lived economic regulations, the defeat of World War I entailed the end of the empire. Therefore new Turkish Republic inherited a foreign-dependent economy, weak production rates on agrıculture and industry, so state adopted outward-oriented economy policy because of the economic dependencies between 1923 and 1930.Study argues Turkish Economy between 1923 and 1940 and tries to analyze it in the light of the heritage of Otoman Empire. For that purpose, the selected variances pertaining to the foreign trade, finance and education policies of the government and their contacts with economic growth are examined. As a result of outcomes,it is stated that there statistically dynamic relations between economic growth, budget receipts, budget expense, the number of middle school students and indicators of foreign trade; import and export.Key Words: Turkish Economy, Economy, Economic Growth, Economy Policy, Variances Pertaining.