Kur`an-ı Kerim`e göre akıl-iman ilişkisi -Hz. İbrahim örneği-

Abstract

Hz. İbrahim Kur'an-ı Kerim'deUlü'l-azm peygamberler arasında yer almaktadır. Ulü'l-Azm peygamberlerden diğerleri, Hz. Muhammed, Hz. İsa, Hz. Musa ve Hz. Nuh'tur. Örneğin bu listede peygamberlerin ilki Hz. Adem yer almaz. Çünkü o kendisine verilen emir, daha doğrusu yasak ağaca yaklaşması hususundaki nehiy konusunda tam bir azim ve kararlılık içerisinde olmamıştı. Zira bir peygamberin Ulü'l-azm listesine girebilmesinin bir takım kriterleri mevcuttur. Onların yürüttükleri mücadelede gösterdikleri sabır ve metanet bunlardan bir tanesidir. Ancak diğeri ise yürüttükleri da'vet/tebliğ metodunun içeriği ile alakalıdır. İşte Hz. İbrahim'in Hz. Peygamber'de olduğu gibi, zikredilen da'vet metodu akıl üzerine yani soyut mucizeye dayanmaktaydı.Hz. İbrahim yukarıda işaret ettiğimiz ve davetinde yürüttüğü akıl temelli bir yöntemle insanlığın düşünce tekamülü/gelişimi tarihi bağlamında en önemli aşamayı başlatan sembol şahıs olarak bilinmektedir. Hz. İbrahim'in gerçekleştirmek istediği, efsane ve mitolojik unsurlarla irtibatlı somut/çoklu bir uluhiyet anlayışından, efsanelere ve mitolojiden arındırılmış soyut/akli tevhid ile bağlantılı bir uluhiyet anlayışına geçişin sağlanmasına katkıda bulunmaktı. Hz. İbrahim'in başlattığı bu mücadele ancak Hz. Muhammed ile tamamlanabilmiştir.Hz. İbrahim'in da'vet/tebliğ yöntemi kelam ilmi açısından da oldukça önemlidir. Zira kelam ilmi bilindiği üzere aklı naklin yanında bir delil/hüccet kaynağı olarak kullanmaktadır. Bu durum zaman zaman özellikle Ehl-i hadis çevrelerince eleştirilmektedir. İşte K.Kerim'den öğrendiğimize göre Hz. İbrahim'in delil ve ispat yöntemi olarak kullanmaya başladığı ve Hz. Peygamber ile de kullanılmaya devam edilen akıl bu bağlamda Kur'an'ın da önemsediği, vahiy ile birlikte kullanılmasını emrettiği önemli bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır.Anahtar Kelimeler: Hz. İbrahim, Kur'an, Akıl, Delil, Kelam

The prophet Abraham, as well as The prophet Muhammad, is one of the greatest prophets in the mankind history. He belongs to the prophets of the `ulu'l-azm`, which means that they have done the greatest achievement in their work. The other prophets of the ulu'l-azm were Muhammad, Nuh, Musa and İsa. There are some principles for the prophets, so that they as the prophets of the ulu'l-azm can be called. One of these principles consists of the stability and patience in the work of the prophesying. For example the prophet Adam doesn't belong probably for this reason to the prophet of the ulu'l-azm.The prophet Abraham is known as a person, with him had begonnen the importanste epoch in the spiritual development of the mankind history. The excellente element of this epoch/period was the rational and abstract thinking in the religion. This was the great reform in the history. This period had begonnen through prophet Abraham but it was completed through prophet Muhammad.The rational method and thinking in the religion of the prophet Abrahams is important fort he Kalam, as well as an Islamic discipline. That prophet Abraham had used this called method in the religion as well as stand in the Koran, means its useful by kalamscholar/mutakallımun must be legitimate in the religion.Key Words: Prophet Abraham, Koran, reason, proof, Kalam