1917 tarihli Hukuk-ı Aile Kararnamesi`ne yöneltilen eleştiriler

Abstract

1917 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk-ı Aile Kararnâmesi çıkarıldığı dönemin birçok izlerini taşımaktadır. Aile hukuku alanındaki ilmi ve toplumsal tartışmaların önüne geçebilmek için çıkarıldığını söyleyebiliriz. Kararnâme hazırlanırken İslamcıların, Türkçülerin, Batıcıların ve gayrimüslimlerin görüşleri dikkate alınarak toplumun tamamını kapsayacak şekilde ortak bir yol oluşturulmaya çalışılmıştır.Ancak Kararnâme'nin Tanzimat ve II. Meşrutiyet dönemine ait birçok kanunun özelliği olan karma yapısı ne muhafazakâr hukukçuları ne Batıcıları ne de gayrimüslimleri tatmin etmiştir. Aksine Kararnâme'nin her üç grup tarafından eleştirilmesine sebep olmuştur. Muhafazakâr hukukçulardan Abdulkadir Sadreddin Efendi, Babanzade Ahmet Naim, Hukuk Fakültesi Müderrislerinden Abdurrahman Münip, Ahmet Şirani, Alaaddin Ruhi, Ahmet Rıza Kararnâme'yi birçok yönden eleştirmiştir. Gayrimüslimlerin ruhani liderleri, Aydın Mebusu Emanuel Emanuelidi, Gotthard Jeaschke de gayrimüslimlerle ilgili birçok maddeyi eleştirmiştir. Muhafazakâr hukukçuların Kararnâme'ye yönelik eleştirileri şer-i şerife ve toplumun ihtiyaçlarına aykırı olduğu, mahkemelere verilen yetkilerin şer'i olarak hiçbir değerinin olmadığı, hukuki yönden birçok eksiklerinin olduğu, Kararnâme'deki fasid ve batıl kavramlarının yanlış kullanıldığı, Kānûn-ı Esâsî'ye aykırı olduğu yönündedir. Gayrimüslimlerin Kararnâme'ye yönelik eleştirileri ise daha çok gayrimüslim ruhani reislerinin kaza yetkisini kaldıran 156. maddeye yöneliktir. Ayrıca Kararnâme'nin Kānûn-ı Esâsî'ye, 600 yıllık Osmanlı geleneğine aykırı olduğunu belirtmişlerdir.

Family law decree 1917 is highly inflisenced by the peried preparation. We can claim that the family law decree was prepered in order to preveat the scientifie and social retrogression caused by the inatequacies in family law. In qreperation peried of the bylow it was oined to find a sheredpath that will cover all the sociaty by cefiecting the ideas at İslamies Turkish notionalists, wostists and von muslims.But the mseture strueture of the bylow, wich is a commen point fort he mast of the lanzimat and znd constitution period laws, satistied none of the consevative, westist or non-muslim legists. Contrarily attracted the critics et all 3 groups. Muslim conservative jurists such as Abdulkadir Sadreddin Efendi, Babanzade Ahmet Naim, Law professor Abdurrahman Münip, Ahmet Şirani, Alaaddin Ruhi, Ahmet Rıza criticized the MLD due to various reasons. The non-Muslims such as the spiritual leader Aydın Mebusu Emanuel Emanuelidi, Gotthard Jeaschke also criticitzed many of the laws regarding the non-Muslims.The criticism of the conservatives was due to MLD being crosswise with the sharia and the interests of society, the verdicts decreed in the courts had no significance according to the sharia, that the judicial aspects was lacking, and that the terms used were implemented wrong or non-valid and in contradiction with the Ottoman constitution.The criticism of the non-Muslims was mostly towards toward paragraph 156 which took away the non-Muslim spiritual leaders right to judicial judgement. The also claimed that it was against the Ottoman constitution, and also conflicting with the 600-year Ottoman tradition.