Geleneksel bir sporun coğrafyası: Kırkpınar (Edirne) ve Çardak (Çanakkale) yağlı güreşleri

Abstract

Bireylerin fiziksel güç ve dayanıklılık konusunda sportif rekabetleri daha ilkçağlarda sportif yarışmaların büyük ilgi görmesine yol açmıştır. Güreşler de karşılaşmaya dayalı, sportif güç ve yeteneklerin öne çıktığı spor etkinliği ve branşı olarak birçok medeniyette önem kazanmış ve yaygınlaşmıştır. Güreş sporu, Türk kültür tarihinde de önemli bir yere sahiptir. Türkler, tarihsel süreçte güreş sporuna yeni formlar kazandırmış ve bunları geleneksel hale getirmiştir. Bu tür geleneksel güreşler arasında en yaygın olanı kuşkusuz yağlı güreşlerdir. Nitekim günümüzde Anadolu'da en çok düzenlenen geleneksel güreş etkinlikleri arasında önemli bir yere sahiptir. Yağlı güreş geleneğinin sürdürülmesi, bir kültürel mirasın yaşatılması anlamı taşıdığı gibi, bu tür organizasyonların sosyo-ekonomik boyutları da bulunmaktadır.Türkiye'de yağlı güreş sporunu ulusal ölçekte ele alan; konuyu kültürel, toplumsal ve ekonomik bağlamıyla irdeleyen araştırmaların eksikliği literatürde dikkat çekicidir. Bu nedenle araştırma kapsamında Türkiye'nin en köklü ve şöhretli; izleyici ve pehlivan katılımının en yüksek olduğu Kırkpınar (Edirne) ve Çardak (Çanakkale) yağlı güreş organizasyonları örneklem olarak seçilmiştir. Bu örneklemlerin seçilmesi ile geleneksel yağlı pehlivan güreşlerinin ulusal ölçekteki coğrafi bağlantılarının araştırılması hedeflenmiştir. Ayrıca Kırkpınar ve Çardak yağlı güreşlerinin Türkiye'deki diğer organizasyonlar içindeki yerinin belirlenmesi, kültür turizmi bakımından potansiyelinin saptanması da araştırmanın diğer hedefleri arasındadır.Araştırma kapsamında izleyicilerin ve pehlivanların profillerini belirlemeye yönelik veriler, saha çalışmalarındaki anket uygulamaları ve bilirkişi görüşmelerinden elde edilmiştir. Araştırma sonucunda Anadolu'da yağlı güreşler ve onunla bağlantılı olarak sürdürülen diğer geleneksel-kültürel özelliklerin coğrafi dağılış özellikleri ortaya konulmasına çalışılmıştır. Yağlı güreş geleneğinin yaşatılması ve geleceğe kültürel bir miras değer olarak taşınması sürecinde saptanan kritik sorunlar ve bunların çözümü için de öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Güreş, Yağlı Güreş, Kırkpınar, Çardak.

The sporting competitiveness of individuals in terms of physical strength and durability has led to a great interest in sporting competitions even in the early ages. As a sports activity and branch, wrestling has also gained importance and became widespread in many civilizations as a sign of sporting power and talent based on encountering. Wrestling sport has an important place in Turkish cultural history as well. The Turks have brought new forms to the sport of wrestling in the historical process and made them traditional. The most common of these types of traditional wrestling is undoubtedly oily wrestling. As a matter of fact, today, Anatolia has an important place among the most organized traditional wrestling events. The sustainability of the oily wrestling tradition implies the survival of a cultural heritage, as well as the socio-economic dimensions of such organizations.In Turkey, the lack of researches that examine the wrestling sports from the the cultural, social and economic point of view at national scale in the literature is striking. For this reason, Kırkpınar (Edirne) and Çardak (Çanakkale) oily wrestling organizations which are Turkey's most established and reputable as well as have the highest attendance and wrestler participation, were selected as the sample. By selecting these samples, it is aimed to investigate the geographical connections of the traditional oily wrestling at national scale. Furthermore, the determining the place of Kırkpınar and Çardak oily wrestling within other organizations in Turkey and identifying the potential for cultural tourism are among the other objectives of the research.In the scope of the research, the data to determine the profile of the spectators and wrestlers were obtained from questionnaires done on the ground and interviews with experts. As a result of the research, it has been tried to reveal the geographical distribution characteristics of the oily wrestling in Anatolia and other traditional-cultural features related to it. Moreover, the critical problems and the solution to them have been suggested to survive the wrestling tradition and sustain oily wrestling as a cultural heritage value in the future.Keywords: Wrestling, Oily Wrestling, Kırkpınar, Çardak.