`Sevdalinka` ve `İnsanlık ayağa kalk` romanlarında Bosna Savaşı`nın izlerinin oluşumsal yapısalcı eleştiri yöntemiyle incelenmesi

Abstract

Nedeni her ne olursa olsun `savaş` olgusu toplumsal ve bireysel anlamda yaralayıcı, travmatik, kaotik ve kötücül sonuçlar yaratır. Bu sonuçların izleri nesiller boyu atlatılamayan korkular ve iyileşmeyen yaralar bırakır. Bu denli etkili bir olgunun da tarih kadar edebiyat, sosyoloji, psikoloji, sanat ve sinema gibi insan ve toplumu ele alan alanların konusuna dâhil olması kaçınılmazdır. 20. yüzyılın en büyük savaş trajedilerinden biri olan Bosna-Hersek Savaşı da bu anlamda şiir, sinema, müzik, roman gibi birçok alanda konu edilmiştir. Bosna'da yaşanan insanlık dışı uygulamalar ve vahşet edebiyat ve özellikle de romanlar aracılığıyla ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bosna-Hersek gerek tarihsel geçmişi nedeniyle gerekse Müslüman kimliğiyle Türkiye'de her zaman yakından takip edilen ve ilgilenilen bir toplum olmuştur. Dolayısıyla Bosna-Hersek'te yaşanan trajedi Türkiye'de siyasal, ideolojik, politik ve kültürel açılardan ele alınmıştır.Bu çalışmada, günümüz Türk edebiyatında, roman ve öykü sahasında eserler veren farklı bakış açılarındaki, Hümanist ve İslamcı-Muhafazakâr iki yazarın, Ayşe Kulin ve Ali Erkan Kavaklı'nın, seçilen eserleri, `Sevdalinka` ve `İnsanlık Ayağa Kalk` incelenmiş ve bu eserlere yansıyan Bosna-Hersek Savaşı ve sonrasındaki gelişmeler, Lucien Goldmann'ın `Oluşumsal Yapısalcı Eleştiri` yöntemine göre irdelenmiştir. Bu irdelemede ayrıca savaşın daha iyi anlaşılabilmesi için Bosna-Hersek Savaşı'nın tarihsel, toplumsal, ideolojik ve kültürel temelleri hakkında bilgi verilmiştir.Çalışmada Bosna trajedisi `Hümanist` bakış açısı ile `İslamcı-Muhafazakâr` bakış açısı çerçevesinde irdelenmiş, Bosna-Hersek sorununun ortaya çıkış nedenleri ve yaşananlar hakkındaki yaklaşımları açıklanmaya çalışılmıştır.

No matter what causes it has, the concept of `war` brings chaotic, damaging and wicked consequences with it indvidually or commonly. Those consequences leave marks of fear and injuries which may not be healed during many years. It is inevitable that this will effect literature, psychology, art, cinema and sociology as much as history itself. One of the most epic war tragedy of 20th century was the Bosnian-Herzegovinian war and it was the subject of poetry, cinema, art, music, novels and some other fields. Barbarous and inhuman activities which have been occured during Bosnian wars were explained by literature and novels in details. Bosnia & Herzegovinia and it's sociey were followed closely by Turkey for it's cultural-historical background and muslim identity. Thus the tragedy that has occured in Bosnia & Herzegovinia was monitored closely in Turkey in aspects of ideology, culture and politics. In these papers, the humanist and conservative authors' ,named Ayşe Kulin and Ali Erkan Kavaklı who have works in different field such as poetry and short novels, works were chosen. The chosen works of art were `Sevdalinka` and `İnsanalık Ayağa Kalk`. They were examined in the aspect of Lucien Goldmann's `Oluşumsal Yapısalcı Eleştiri` method and consequences of Bosnia & Herzegovinia War. This examination also provides wider information about the results of Bosnia & Herzegovinia War politicaly, culturaly historicaly and socialy. In this paper, Bosnia & Herzegovinia War was examined in both humanitarian and consevative view. The reasons to cause Bosnia & Herzegovinia crisis and the paths to resolve it were also another subject which has been told to readers of this paper.