Koronal düzlem paranazal sinüs bilgisayarlı tomografilerinde ki anatomik varyasyonların değerlendirilmesi

Abstract

Son yıllarda, paranazal sinüs cerrahisindeki gelişmeler, bu bölge anatomisinin ve mevcut patolojinin ayrıntılı bir şekilde incelenmesine duyulan gereksinimi de artırmıştır. Sinonazal bölge paranazal sinüs hastalıklarının tanı ve tedavisinde çok önemlidir. İnsanda anatomik varyasyonların sık görüldüğü bölgelerden birisi olup, bu varyasyonlar sinüs inflamasyonunun patogenezinde etkin bir faktör olarak rol oynamaktadır.Bilgisayarlı tomografi (BT) paranazal sinüslerin anatomisi ve patolojisini en yüksek düzeyde gösteren inceleme yöntemidir. BT mukozal patolojileri göstermedeki üstün başarısı yanında, klinisyenlere kronik sinüzitlere predispozisyon oluşturabilen ve direkt grafilerde, hatta bazen nazal endoskopide bile tespit edilemeyen anatomik yapıdaki varyasyonları ve patolojileri tespit etmesi açısından yüksek bir avantaj sağlar. Paranazal sinüslerin incelenmesinde aksiyal ve koronal planda kesitler alınır. Daha çok tercih edilen koronal plan çekimlerdir. Koronal plan; paranazal sinüs normal anatomisini ve anatomik varyasyonlarını, akut ve kronik sinüs enfeksiyonları ile bunların etyoloji ve komplikasyonlarını, tümör ayırıcı tanısı ve çevre kompartmanlara yayılımı hakkında önemli bilgiler verir.Bu çalışmada sinonazal şikayetlerle Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Kulak Burun Boğaz kliniğine Ocak 1999-Ocak 2009 tarihleri arasında başvuran 1008 hastanın bilgisayarlı tomografileri (Koronal kesit) retrospektif olarak incelendi ve anatomik varyasyonların görülme sıklığının belirlenmesi amaçlanmıştır.Çalışmaya alınan 1008 olgunun BT'leri incelendiğinde 645 (% 64) olguda mukozal değişiklik görüldü (Grup 1), 363 (% 36) olguda ise herhangi bir mukozal değişiklik görülmedi (Grup 2). Çalışmadaki olguların tümü anatomik varyasyonlar açısından değerlendirildiğinde; en sık görülen anatomik varyasyon 541 (%53.7) olgu ile agger nazidir. Bunu sırasıyla 419 (%41.6) konka bulloza, 309 (%30.7) septum deviasyonu (SD) , 184 (%18.3) pterigoid proçes pnömotizasyonu, 183 (%18.2) unsinat bulla, 172 (%17.1) Haller hücresi, 169 (%16,8) anterior klinoid pnömotizasyonu, 142 (%14.1) onodi hücresi, 126 (%12.5) pnömotize krista galli, 119 (%11.8) septum pnömotizasyonu, 94 (%9.3) etmoid bulla, 85 (%8.4) paradoksal orta konka ve 49 ( %4.9) olgu ile kıvrımlı unsinat proçes izlemektedir.Grup 1 ve grup 2'deki olguların anatomik varyasyonlar açısından karşılaştırılmasında; pterigoid proçes pnömotizasyonu, anterior klinoid pnömotizasyonu ve septum pnömotizasyonu açısından istatistiksel olarak bir fark bulunmazken (p>0.05), bunların dışında kalan anatomik varyasyonların tümünde iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık tespit edildi (p<0.05).Varyasyon pozitif olan 809 olgunun 548'inde (%67.7) sinüzit tespit edildi; 261(%32.3) olguda ise sinüzit tespit edilemedi. Varyasyon görülmeyen 199 olgunun 97'sinde (%48.7) sinüzit tespit edilirken, 102'sinde (%51.3) ise sinüzit tespit edilmedi. Bu iki oran arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.05).Paranazal sinüslerde görülen anatomik varyasyonların prevelansı hakkında literatürde kesin sonuçlar bulunmamaktadır. Geniş bir seri üzerinde yapılmış olan bu retrospektif çalışmada elde edilen sonuçlardaki farklılıkların genetik, cinsiyet ve ırksal farklılıkların yanı sıra değerlendirmemizin sadece koronal kesitli BT'ler kullanılarak yapılmasından kaynaklandığı kanısındayız. Gelecekte paranazal sinüslerin anatomik varyasyonlarının prevelanslarının belirlenmesine yönelik yapılacak çalışmalar planlanırken çok merkezli, olgu sayısının geniş tutulduğu; BT değerlendirmelerinin koronal ve aksiyal kesitlerde yapıldığı ve bunlardan elde edilen verilerin endoskopik değerlendirme ile de desteklenmesi gerektiği kanısındayız.

Recently developments in paranazal sinus surgery increased the need to detailed knowledge of the anatomy and pathology of this region. Sinonasal region is important for diagnosis and treatment of sinus disease. This is one of the region in which anotomic variations are seen commonly and these variations plays active role in the pathogenesis of sinus inflamation.Computerize tomography (CT) is a research method that shows the anatomy and pathology of the sinus paranasal at the highest level and also it provides predispozisition for cronic sinus to the clinicans. CT provides avantage for detection of nondiagnostatic variations in anatomic structure and pathology even by nasal endoscopy. In examination of the paranasal sinus, axial and coronal plan sections are taken and shooting coronal plan more preferred. Coronal plan give important information for paranasal normal sinus anatomy and anatomical variations, acute and chronic sinus infections and complications and their etiology, the differential diagnosis of tumors and disseminations of environmental compartment.In this study, CT of 1008 patients applicated to Cumhuriyet University, ENT clinic, between January 1999 and January 2009 dates were examined retrospectively and it was aimed to determine the frequency of anatomical variations.Analyzes of the 1008 patients? CT, mucosal changes were seen in 645 patients (64%; Group 1) and reminder showed any mucosal changes (363; 36%) (Group 2). All of the cases in this study examining in terms of anatomical variations; mostly seen anatomical variation was the Agger nasi cells in 541 (53.7%) patients. And other cases were respectively 419 (41.6%), concha bullosa, 309 (30.7%) SD, 184 (18.3%), pterygoid process pneumatization 183 (18.2%), uncinat bulla 172 (17.1%), Haller cell, 169 (16.8%), anterior clinoid pneumatization 142 (14.1%), onodi cells 126 (12.5%), Crista galli pneumatization 119 (11.8%), septum pneumatization 94 (9.3%), ethmoid bulla 85 (8.4%) paradoxical middle concha and curly uncinat process 49 (4.9%)Comparison of the Group 1 and group 2 of cases of anatomical variation showed that there were not any significant differences between (p> 0.05) pterygoid proces pneumatization, anterior clinoid pneumatization and septum pneumatization. There were significant differences (p<0.05) between all anatomic variations outside of the above cases.Sinusitis were determined in 548 (67.7%) of 809 variation positive cases. Although sinusitis were diagnosed 97 (%48.7) of the 261 variation negative cases, 102 of them were not detected. The difference between these two rates were statistically significant (p <0.05).There are not definite results in the literature about the anatomical variations in sinus paranasal prevalence. We believe that the differences of the results of this retrospective study on a large sample, is resulted from the genetic, gender and racial differences as well as evaluation of only BT with coronal section. We believe that, the future studies for the determination of the prevalence of paranasal sinus anatomical variations should be carried out with the large number of sample, many centered. And also BT assessments should be done with coronal and axial sections and the results of them must be supported with endoscopy.