Geleneksel bir mesken tipinin turizmde çekicilik potansiyelinin araştırılması: Düğmeli evler örneği (Akseki dağlık çevresi/Antalya)

Abstract

Türkiye'de geleneksel kırsal konut mimarisinin ilginç örneklerinden birini temsil eden 'düğmeli evler', Akdeniz bölgesinde Antalya ilinin dağlık kesimlerinde yer alan Akseki ve İbradı ilçelerinde ve bu ilçelere bağlı kırsal yerleşmelerde dağılış gösterir. Sınırları belirli bir çevre içinde, insan-çevre ve kültür etkileşimini yansıtan özellikleriyle 'düğmeli evler'; dağılış gösterdiği coğrafi çevre içinde kolayca temin edilebilen malzemelerin (taş ve ağaç malzemeler vb) kullanımı ve özgün bir yapı tekniğiyle dikkat çekmektedir. Sınırlı bir çevre içinde inşa edilmiş ve sınırlı sayıda örneği günümüze değin ulaşmayı başaran bu geleneksel ve özgün mesken tipi, kültürel ve mimari bakımdan bir miras değer olarak kabul edilebilir. Bu mimari örneklerin tarihsel geçmişi ve kültürel bağlantıları günümüzde onların turizmde bir çekicilik kazanmasını da sağlamış görünmektedir. Özellikle son yıllarda bazı yerleşmelerde 'düğmeli evler'den otel, pansiyon, restoran, müze gibi turizme yönelik girişimlerle yararlanıldığı bir süreç söz konusudur. Kültür turizmi bakımından fırsatlar sunan bu kültürel kaynak değerin, turizm ile mevcut ilişkilerini belirleyebilmek, gelecekle ilgili planlamalar açısından oldukça önemlidir. Kırsal bir çevrede, özgün mimari karakteri ile yüksek düzeyde kültürel peyzaj görünümü katkısı sağlayan 'düğmeli evler'in turizm ile mevcut ilişkilerini belirleyebilmek ve bu süreçte etkili olan faktörleri açıklayabilmek bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Saha çalışmaları sürecinde uygulanan anket, görüşme ve mülakatlara dayalı olarak elde edilen veri ve bilgiler SWOT analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Böylece 'düğmeli evler'in bazı tarihsel periyotlar içindeki mekansal dağılış özelliklerinin, fonksiyon değişimlerinin ve turizm ile bağlantılarının açıklanması hedeflenmiştir.Sonuç olarak, kültürel bir yörenin sınırları içerisinde yer alan 'düğmeli evler', Akdeniz bölgesinde Antalya iline bağlı Akseki-İbradı Havzasındaki doğal çekiciliklerin turizme konu olmasıyla keşfedilerek, havzada turizmin çeşitlenmesine ve kültürel kimlik kazanmasına katkı sunmuştur.

Representing one of the most interesting example of traditional rural housing architecture in Turkey, 'Buttoned houses' show distribution in Akseki and Ibradi-located in mountainous areas of Antalya province in the Mediterranean Region-and in the rural settlements of Akseki and Ibradi. 'Buttoned houses', which reflect the interaction of human environment and culture in a particular environment, draw attention with the use of materials such as stone, wood, etc., which are easily available in the geographical environment, and their original construction technique.This traditional and original type of residence, which has achieved a limited number of examples on a day-to-day basis, can be regarded as a heritage value in terms of culture and architecture. Historical backgrounds and cultural connections of these architectural examples have given them a charm in tourism today. Especially in recent years, in some settlements, 'buttoned houses' are the subject of being benefitted as an initiative for tourism such as hotel, pension, restaurant and museum. To be able to determine the current relations of this cultural resource, which offers opportunities in terms of cultural tourism, to tourism is very important in terms of future plans. The purpose of the research is to determine the existing relations of 'buttoned houses', which offer a high level of cultural landscape view with their original characteristics in a rural environment, to tourism and to explain the factors that are effective in this process. The data and information obtained based on the questionnaire and interviews conducted during fieldwork were evaluated by SWOT analysis method. Thus, it is aimed to explain the spatial distribution characteristics of 'Buttoned Houses` in some historical periods, change of their functions and connection with tourism.As a result, 'buttoned houses' located within the borders of a cultural region have contributed to diversification of tourism and to gain cultural identity in the basin thank to the discovery of natural charms as being a subject of tourism in the Akseki-Ibradi Basin of the Mediterranean region of Antalya.