Muhammed Emin Fehim Paşa ve `Aziziye` (Kudurî Şerîf Tercümesi) Adlı Eseri`nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Hanefî Mezhebinin meşhur eserlerinden birisi Kudûrî'nin (ö.428/1037) Muhtasarıdır. Kars Sancağı Mutasarrıfı Muhammed Emin Fehim Paşa bu eseri Osmanlıca olarak şerh etmiştir. Bu eser Osmanlı Devleti zamanında medreselerde ve zamanın eğitim kurumlarında bir ders kitabı olarak okutulmuştur. Biz bu çalışma ile eserin Arapça metin kısmını parantez içinde orijinal hattıyla harekesiz olarak yazdık, Osmanlıca yazılan şerh kısmını günümüz Türkçesine transkript yönteminden faydalanarak aktardık. Eserin içerisindeki kitâb ve alt başlıkları olan bâblarını dört ana bölümde yani sırasıyla; ibâdât, muâmelât, münâkehât ve ukûbât ana başlıkları adı altında topladık. Muhammed Emin Fehim Paşa'nın Aziziye adını verdiği Muhtasari'l Kudûrî Şerhî'nin bölümlerinin içeriği şu şekildedir.Birinci bölüm olan ibâdât ana başlığı altında; tahâret, namaz, oruç, zekât ve hac kitâbı başlıkları bulunmaktadır.İkinci bölüm olan muâmelât ana başlığı altında; alışveriş, sarf, rehin, hacr, ikrâr, icâre, şufʿa, şirketler, mudârabe, vekâlet, kefâlet, havale, sulh, hibe, vakıf, gasb, vediʿa, ʿâriye, lakît, lukata, hünsâ, mefkud, îbak, ihya-i arâzi-i mevât, meʾzûn, muzâreʿa, musâkat kitâbı alt başlıkları bulunmaktadır.Üçüncü bölüm olan münâkehât ana başlığı altında; nikâh, radâʿ, talâk, huluʿ, zıhâr, nafaka, ʿıtâk, mükâteb, velâ kitâbı alt başlıkları bulunmaktadır. Dördüncü bölüm olan ukûbât ana başlığı altında; cinâyât, diyetler, ʿakile, hudûd, hadd-i sirkât, harâm olan içkiler, sayd ve zebh, udhiye, yemin, dâva, şâhitlik, şehâdetlerden rücûʿ etme, edebî kâdî, kısme, ikrâh, siyer, bâgilik, harâm ve mübâh, vasiyet ve ferâʾiz kitâbı alt başlıkları bulunmaktadır.

This is the compendious of one the ''Hanafi Communion'' illustrious work of ''Kuduri''.This work has been expounded to Ottoman Turkish by Muhammed Emin Fehim Pasha, who was the governor of shire of Kars. This work was read as a course book in madrassas and educational establishments of that time. With this study, we has written Arabic part of the text in bracket with it original guideline without vowel points, and we have transferred the expo part which was written in Ottoman Turkish to today's Turkish by the use of academic recording method. We have collected the topics that have Works and subheadings in four main sections; worship, transaction, unite and punishment.The content sections of ''Muhtasari'l Kudur-i Şerh which was named as ''Aziziye'' by Muhammad Amin Fahim Pasha as follows; In the first section under the headings of worship; there are the titles of purity, prayer, fasting, zakat and the book of haj.In the second part, which faces the application of the religion there are the main topics as follows; shopping, consumables pledge, ban, acceptance, revenue, pre-purchasing, companies, fights, Proxy, bail, transfer, magistrate, grant, foundations, consignation, possession, unknown owned property, combat, intersex, lost, escape, recovering, terrain, dead, allowed, borrowing,.In the third section under the title of uniting there are the main topics as follows; marriage, council, divorce, inconvenience, help, maintenance, violence, libertyIn the fourth section under the title of punishments there are the main topics as follows; homicide, charge, relatives, Islamic laws stating the limits ordained by ''Allah'' and punishments for serious crimes, measures, theft, forbidden alcohol, hunt and sacrifice, sacrificed, oaths, case, witnessing, rescinding, eternal judge, broken part, loathing, prophet, spell, illicit and permissible, bequest and the Father.