Türk kaynaklarına göre Çanakkale Muharebeleri`nde Gelibolu Yarımadası`nın tahliyesi

Abstract

Birinci Dünya Savaşı'nda 1915'in Ağustos sonuna gelindiğinde Müttefikler, Çanakkale Cephesi'nde hedefledikleri başarıyı elde edemediler ve bunun sonucu olarak Akdeniz Seferi Kuvvetler Komutanı General Ian Hamilton, 14 Ekim 1915 tarihinde görevinden alınarak yerine General Charles Monro getirildi. Monro, 30 Ekim'de Gelibolu Yarımadası'na geldi, Yarımada'dan muhtemel bir tahliyenin hesaplarını yaparak, raporunu 2 Kasım'da Londra'ya gönderdi. Bu rapor sonrası Kitchener, 12-14 Kasım'da Seddülbahir, Arıburnu ve Anafartalar'da savaş hatlarını gezerek komutanlarla görüştü. 15 Kasım'da İngiltere'ye, Gelibolu Yarımadası'nın tahliye edilmesi gerektiğini, öngörülen oranda kaybın olmayacağını düşündüğünü bildirdi. 26 Kasım'da yaşanan olumsuz hava koşulları da tahliye düşüncesinin kuvvetlenmesine sebep oldu.Günlerce süren tartışmalardan sonra 7 Aralık'ta toplanan İngiliz kabinesi, Arıburnu ve Anafartalar'ın tahliye edilmesine, Seddülbahir'in de bir süre daha savunulmasına karar verdi. 8 Aralık sabahı Kitchener tarafından çekilen tahliye telgrafı karargâha ulaştıktan sonra Yarımada'nın tahliye hazırlıkları başladı.Hazırlanan üç aşamalı planın ilk aşamasında, gerekli olmayan tüm birlikler ve malzemeler tahliye edildi. İkinci safha on gün sürdü ve cephe hattında yeterli asker ve savaş malzemesi bırakıldı. Son aşamada ise iki gece içinde tüm kuvvetler tahliye edildi. 8 Aralık'ta başlayan Arıburnu ve Anafartalar'ın tahliyesinde 83.048 asker, 186 top, 1.697 atlı araba, 21 motorlu araç, 4.695 hayvan ve pek çok mühimmat tahliye edildi.Müttefikler, 28 Aralık'ta Seddülbahir'in de tahliye edilmesine karar verdiler. Fransızlar 1-2 Ocak gecesi Yarımada'dan ayrıldı. 28 Aralık - 9 Ocak 1916 arası Seddülbahir'den 35.286 asker, 127 top, 328 araba, 3.689 at ve katır, 1.600 ton malzeme ve mühimmat tahliye edildi.Anahtar Kelimeler: Birinci Dünya Savaşı, Çanakkale Muharebeleri, Çanakkale 1915, Tahliye, Gelibolu Yarımadası.

During the First World War, by the end of August 1915, the situation at the Gallipoli Front began to be discussed among British politicians. The Allied forces failed to achieve their desired success in the Peninsula. As a result, General Ian Hamilton, the Commander in chief of the Mediterranean Expeditionary Forces, was removed from his duty on October 14, 1915 and replaced by General Charles Monro. Monro came to the Peninsula on October 30, and reckoned the possible evacuation. He sent his report on November 2 to London. After Monro's report, Kitchener visited the battle lines in Seddülbahir, Arıburnu and Anafartalar on November 12-14, and met with the commanders. On November 15, Kitchner reported to England that Gallipoli Peninsula should be evacuated and he did not expect the casualties to be as much predicted. The unfavourable weather conditions on November 26 hastened the evacuation thoughts.After days long discussions, during the cabinet gathering on December 7, the evacuation of Arıburnu and Anafartalar and keeping Seddülbahir in hand was decided. When the telegram concerning the order by Kitchener reached to the Headquarters on the morning of December 8, preparations for the evacuation of the Peninsula began.In the first stage of the prepared three-staged plan, all unused units and war materials were withdrawn. The second phase of the evacuation lasted for ten days and enough troops and war equipment on the front line were left. In the final stage, all forces were evacuated within two nights. During the evacuation of Arıburnu and Anafartalar which started on December 8, 83,048 people, 186 guns, 1697 horse-drawn cars, 21 motor vehicles, 4,695 horses and mules, and ammunition were withdrawn.The Allied forces decided to evacuate Helles on December 28. The French withdrew their forces on the night of January 1-2. When the evacuation of Seddülbahir was completed on January 28, 1916, 35,286 officers and soldiers, 127 guns, 328 cars, 3,689 horses and mules, 1,600 tons of materials and ammunition were pulledout.Key Words: World War I, Gallipoli Campaign, Dardanelles Campaign, The Evacuation Of Gallipoli, Gallipoli Peninsula.