Kelkit (Gümüşhane) ve yakın dolayının stratigrafisi ve tektoniği

Abstract

1 ÖZ: Bu çalışma, Kelkit (Gümüşhane) ve yakın dolayının stratigrafik ve tektonik özelliklerini ortaya koymayı amaçlar. Çalışma alanında yüzeyleyen birimler, jeolojik konumlarına dayanılarak otokton ve allokton olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmış ve incelenmiştir. İnceleme alanında otokton birimlerin temelini, metamorfik bir temel içerisine yerleşen Alt Karbonifer yaşlı Gümüşhane granitoyidi oluşturur. Bu granitik temel, Liyaa - Doger yaşlı volkano-tortul bir istiften olu şan Kelkit Formasyonu tarafından transgresif olarak örtülür. Bu istif, çö kelme ile yaşıt büyüme fayları, yer yer kömür mercekleri ile `Ammonitiko- ı. Rosso` fasiyesi ile belirgindir. Kelkit Formasyonu 'nu uyumlu olarak, çapraz katmanlı ve oolitik kumlu kireçtaşlarıyla başlayan Berdiga Formasyonu 'nun Doger - Ualanjiniyen karbonatları üzerler. Koniyaziyen - Santoniyen yaşlı Dölek formasyonunun volkanik arakatkılı flişi ve Santoniyen - Maastrihtiyen yaşlı Kom formasyonunun merceksi resif al kireçtaşı arakatkılı kırıntılıları, daha yaşlı birimleri bir açılı uyumsuzluk ile örter. İnceleme alanı, Geç Kre- tase'den sonra bir sıkışma tektoniği rejiminin etkisine girmiş ve bu sıkışma rejimi koşulları altında çoktur bileşenli olitolit ve olistaatromlardan oluşan Geç Paleosen - Erken Eosen yaşlı Tütenli sedimanter karışığı çökel miştir. Aynı dönemde, Erken Kimmeriyen yaşlı Karakaya, Karadağ ve Alpin yaşlı Anadolu IMapları çalışma alanına yeniden yerleşmiştir. Yukarıda deği nilen birimler, Drta - Geç Lütesiyen'in farklı fasiyeslerdeki çökelleri ta rafından uyumsuzlukla üzerlenir. Bundan başka, yaklaşık olarak K - G yönlü aynı sıkışma rejiminden dolayı, her iki kenarı ters faylarla sınırlı, yaklaşık alarak D - B uzanımlı dağarası oluşmuştur. Bu tip havza kömür mercekli ve tüfit arakatkılı akarsu - gölsel kırıntılılarından oluşan Pliyosen yaşlı Güneyçevirme formasyonu ile doldurulur ve aynı zamanda daha yaşlı birimleri uyumsuzlukla örter. Geç Kretase'den Pliyosen öncesine kadar sıkışma rejimi altında bu-11 lunan bölgede, Pliyosen - Kuvaterner ' de sıkışma tektoniği rejiminin, yerini doğrultu atımlı rejime bırakması nedeni ile bir KD - GB uzanımlı sal yanal doğrultu atımlı havza oluşmuştur. Bundan başka, yeni tektonik rejim de sol yanal doğrultu atımlı fayların egemen olduğu eşlenik doğrultu atımlı fay sistemi gelişmiştir. Eski ve yeni arazi çalışmalarına göre, bu fayların aktif olduğu görünmektedir.

Ill ABSTRACT : This study aims to exert both the stratlgraphic and tectonic properties of the Kelkit (Gümüşhane) and its neighbourhood. Based on their geological positions, the units exposed in the study area were divded into two major categories, namely allochthonous and autochthonous units, and examined. In the study area, the basement of the autochthonous units is composed of Lower Carboniferous Gümüşhane granitoid, that was intruded into a metamorphic basement. This granitic basement is transgressively overlain by the Kelkit Formation, which consists of a Liassic - Dogger volcano-clastic sequence. This sequence is marked by the syndepo- sitianal growth faults and contains both the coal lenses and Ammonitico-Rosso facies, in places. The Kelkit Formation is succeeded by the Dogger - Ualan- ginian carbonates of the Berdiga Formation, which comformably begins with the oolitic and cross-bedded sandy limestone on its upper surface. The Coniasian - Santonian flysch with volcanic intercalation of Dölek formation and the Santonian - Maastrichtian elastics with the lenscidal reefal limes tone intercalation of Kom formation overly the older units with an angular unconformity. After Late Cretaceous, the area was influenced by a compressive tectonic regime, and the Upper Paleocene - Lower Eocene Tütenli sedimentary melange, that consists of polygenic olistostromes and olistoliths, was depo sited under the conditions of this compressive regime. During the same pe riod, the Lower Cimmerian Karakaya, Karadağ and Alpin Anatolian Nappes were reemplaced into the study area. The units cited above are unconformably overlain by the Middle - Upper Lutetian deposits of differing facies. Besides, some E - bJ trending intermountain basins bounded by thrusts faults on its both sides were resulted from the same l/l - S directed compressive regime. This type of basins are filled by the Pliocene Güneyçevirme forma tion which consists of fluvio-lacustrine elastics with the thin coal lensesand tuff ite intercalations and also uncanformably overlies the alder units. The Regime experienced the compressianal regime since the Late Cretaceous has been an intermountain basin before Pliocene, and a IME-SUI trending sinistral strike - slip basin due to the replacement of the compressional tectonic regime by the strike-slip regime during Pliocene to Quaternary. Moreover, this new tectonic regime also produced a ones are predominant. Based an bath the previous and present field studies, there faults seem to be active.