Hafik-Özen barajı (Sivas) mühendislik jeolojisi incelemesi

Abstract

ÖZ - Bu çalışma, Sivas iline bağlı, Hafik ilçesinin 18 km kuzeyinde yapımı düşünülen, Özen baraj yeri ve göl alanının mühendislik jeolojisini açıklamayı amaçlar. İnceleme alanının temelinde, genellikle serpantin, dünit, peridotit, diabaz, spilit ve bazalt gibi bazik - ultrabazik kayaçlar ile bunların içerisindeki blok olarak bulunan kireçtaşlarınm oluşturduğu Kretase yaşlı Koşutdere ofiyolitik karışığı (Krk) yeralır. Onun üzerinde yine tektonik dokanaklı olarak, çakıltaşı - kumtaşı; çakıltaşı - silttaşı, kumtaşı - killi kireçtaşı - kiltaşı ardalanmasmdan oluşan Boztepe formasyonu (Krb) yeralır. Eosen yaşlı Doğanşar formasyonu (Td), iki üyeye ayrılır. Pusat üyesi (Tdp) çakıltaşları ile Çatpınar üyesi de (Tdç), kumtaşı silttaşı ardalanması ile temsil olunur. Bölgenin en genç çökellerini alüvyon (Qal) ve yamaç molozu (Ym) oluşturur. Baraj yerinin topografik konumu ve malzeme olanaklarının incelenmesi sonucunda, baraj gövdesinin kil çekirdekli kaya dolgu tipinde yapılması uygun görülmüştür. Baraj aks yerinde, yeraltı jeolojisini ve zemin özelliklerini belirlemek amacıyla 9 adet, tünel güzergahında 3 adet, Dolusavak'da 2 adet, regülatör yerinde 2 adet olmak üzere toplam 16 kuyuda 606 m temel sondaj yapılmıştır. Basınçlı ve basmçsız su deney sonuçlarma göre, sağ yamaçta 28 - 40 m'lik, sol yamaçta ise 26 - 50 m'lik kısım geçirindi - yarı geçirimlidir. Talveg'te, 10,25 m kalınlığındaki alüvyon ile altında yer alan, ayrışmış 15,75 m kalınlığındaki çakıltaşı seviyesi ile birlikte, toplam 26 m'lik kısım geçirimli ve yarı geçirim lidir. Bu nedenle, vadi tabanında 12 m, yamaçlarda 2 m derinliğinde çekirdek hendeği kazısı yapılmalıdır. Bunun dışında perde ve kapak enjeksiyonlarıyla, sızdırmazlık sağlanmalıdır. Baraj rezervuarını önemli ölçüde besleyecek olan Pusat deresinden, çeşitli dönemlerde su numuneleri alınarak kimyasal analizleri yapılmıştır. Sulama suyu kalitesinin belirlenebilmesi amacı ile Wilcox ve ABD tuzluluk labaratuvarı diyagramları kullanılmıştır. Bu diyagramlara göre Pusat dere sinin suyu; C2Sı sulama suya sınıfında olup, çok iyi - iyi kullanılabilir sınıfa girmektedir. Barajın yapımı sırasında, dolguda kullanılmak üzere 4 adet geçirimsiz gereç (A, B, C, D) alanı, 1 adet geçirimli gereç (E) alanı, 3 adette kaya gereç (KAYA - 1, KAYA - 2, KAYA - 3) alanı belirlenmiştir. Bu alanlardan toplam 2642623 m3 malzeme alınabilecektir.