Patlatma çalışmalarında özgül şarj ile bond iş indeksi arasındaki ilişkilerin araştırılması

Abstract

ÖZET Doktora Tezi PATLATMA ÇALIŞMALARINDA ÖZGÜL ŞARJ İLE BOND ÎŞ İNDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI Ömer Lutfi SÜL Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ahmet DEMİRCİ İkinci Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ali KAHRİMAN Özgül şarjın güvenilir yaklaşımlarla önceden belirlenebilmesi; işletmecilere çok önemli kolaylıklar sağlayabilmektedir. Bu nedenle çeşitli araştırmacılar, özgül şarjın bazı kaya özelliklerinden ve patlatma geometrisinden hareketle belirlenmesine dönük araştırmalar yapmışlar ve oldukça önemli sonuçlara ulaşmışlardır. Ancak tüm bu sonuçlar herhangi bir kaya ve işletme koşulu için yeterli olamamıştır. Bu nedenle yeni bazı yaklaşımların geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç özellikle deneme maliyetlerini en aza indirmek için gerekli gözükmektedir. Bu çalışma kapsamında, kaya ve patlayıcı madde özelliklerini esas alan önceki yaklaşımları desteklemek amacıyla özgül şarjın, boyut küçültme teorisinden yararlanılarak tahmin edilebilirliği konusu incelenmiş ve Bond teorisinden yararlanılarak özgül şarjın tahmin edilebileceği yargısına varılmıştır. Bu amaçla ondört farklı kaya birimi üzerinde sürdürülen arazi ve Iaboratuvar çalışmaları değerlendirilmiş, uygulamaya ve Bond teorisine dayalı özgül şarj değerleri belirlenmiş ve birbirleri ile ilişkilendirilmiştir. Buna ilaveten özgül şarj ile Bond iş indeksi ve bazı kaya özellikleri ilişkilendirilerek ilgili bağıntılar tesbit edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Patlatma, Özgül Şarj, Boyut Küçültme, Bond Teorisi, İş İndeksi.

Ill ABSTRACT Ph.D. Thesis INVESTIGATION OF RELATIONSHIPS BETWEEN SPECIFIC CHARGE AND BOND WORK INDEX IN BLASTING ACTIVITIES Ömer Lutfi SÜL Cumhuriyet University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of mining Engineering Supervisor: Prof. Dr. Ahmet DEMİRCİ Co-Supervisor: Assist. Prof. Dr. Ali KAHRİMAN The prediction of specific charge with reliable approaches will give important facilities to the miners. Due to this impact, many researchers have carried out a lot of investigations in order to determine the specific charge considering some rock properties and blasting geometry and achieved considerable results. On the other hand, all these relationships and equations acquired empirically haven't been found sufficiently as useful tool for all rocks and mine conditions. Therefore, it has been found necessary to develop some new approaches to this problem. This necessity seems especially to have the objective to decrease the cost of implementation of trial and error method used mostly in mining activities. Within the scope of this research program aimed to support previous approaches of specific charge prediction based on rock and explosive properties, predictability of specific charge by using the size reduction theory was investigated and decided to use Bond Theory for the estimation of specific charge. Field and laboratory studies carried out on fourteen different rock units were evaluated for this objective, the specific charge values of applications and Bond theory were determined and related to each other. In addition, the specific charge was correlated with the Bond work index and some rock properties and the relationships between them were obtained. Key Words: Blasting, Specific Charge, Size Reduction, Bond Theory, Work Index